ԿՈՌՈՒՊՑԻԱ ԵՎ ԻՇԽԱՆՈՒԹՅԱՆ ՉԱՐԱՇԱՀՈՒՄ
megh (corruptioj լատիներեն բառը նշանակում է խեղում, այլասերում, փչացում, քայքայում, կաշառում: Կոռուպցիան հանցագործություն է, որով պետական կա ռավարման գործառույթներով օժտված պաշտոնատար անձը պաշտոնական դիրքը, իրավունքներն ու հնարա վորություններն օգտագործում է շահադիտական նպա- տակներով՝ առաջնորդվելով` անձնական կամ խմբային շահերով: Դա հասարակական իշխանության չարաշա հումն է, որը վնասում է անհատի, հասարակության պետության շահերին և ի վերջո կազմալուծում իշխա- նությունը: Կոռուպցիան գալիս է վաղ ժամանակներից: Նրա պատմական արմատները հանգում են բարեհաճու թյան հասնելու համար նվերներ տալու սովորությանը: Թանկարժեք նվերն առանձնացնում էր տվյալ մարդուն մյուսներից և նպաստում այն բանին, որ նրա խնդրանքը կատարվի: Ուստի հին հասարակությունում՝ սեփական խնդիրը լուծելու համար քրմերին կամ առաջնորդներին վճարելը համարվել է համընդհանուր կանոն:
Կոռուպցիայի և դրա դեմ պայքարի մասին առաջին հիշատակումը վերագրվում է Ք. ա. XXIV դարին, երբ շումերական Լագաշ քաղաքի (ներկայիս Իրաքի տա րածքում) արքա Ուրուկագինը պետական կառավար- ման մեջ բարեփոխումներ է կատարել պաշտոնյաների և դատավորների` պաշտոնական դիրքը չարաշահելը կանխարգելելու նպատակով: Սակայն Հին աշխարհում կոռուպցիայի դեմ պայքարը սովորաբար չէր բերում ցանկալի արդյունքների: Հին հնդկական «Արտաշաստ րա» տրակտատի հեղինակի կարծիքով՝ «ավելի հեշտ է գուշակել թռչունների ուղին երկնքում, քան խորամանկ պաշտոնյայի թաքնված արարքները»: Կաշառակերու թյունը պատժելի արարք է համարվել նաև Հին աշխարճում:
Դեռևս Հին Բաբելոնի արքա Համմուրապիի օրենք- ներում (Ք. ա. XVIII դ.) տեղեկություններ կան զինվորա- կաններին կաշառակերության համար մահապատժի են թարկելու վերաբերյալ:
Հին Կտակարանում Մովսես մարգարեի սահմանած օրենքները՝ անթույլատրելի են համարում դատավոր- ների կողմից կաշառք վերցնելը: Դատավորներին պար- տավորեցվում է «իրավունքը չծռել, աչառություն չանել, նվերներ չառնել, որովհետև՝ նվերները կուրացնում են աչքաբացներին և շուռ են տալիս արդարի գործը»։
Կաշառակեր դատավորների նկատմամբ՝ առանձնա- պես անողոք են եղել պարսիկները: Պարսկաստանում մահապատժի է ենթարկվել կաշառառու դատավորը: Վերջինիս մաշկահան են արել և այդ` մաշկով պատել նույն դատավորի աթոռը, որպեսզի այլևս ոչ մի նոր դա – տավոր չհամարձակվի նման արարք կատարել:
Անահիտ Տիգրանյան 