Month: October 2020
Тест на Present Simple
Задание 1 – Разница между be и do
Выберите правильный ответ:
1. ____ you married?am
are
is
do
does
2. What time ____ you start work?
am
are
is
do
does
3. Sorry I ____ late.
am
are
is
do
does
4. Why ____ Colin always show up late?
am
are
is
do
does
5. Where ____ Jack from?am
are
is
do
does
6. Where ____ Megan come from?am
are
is
do
does
7. ____ your parents retired?am
are
is
do
does
8. Where ____ Kevin live?am
are
is
do
does
9. How old ____ that house?am
are
is
do
does
10. ____ you and your sister get on well?am
are
is
do
does
11. What class ____ Mark in?am
are
is
do
does
12. ____ I right?
am
are
is
do
does
13. ____ you excited about the vacation?
am
are
is
do
does
14. ____ we need a visa to go to Hungary?
am
are
is
do
does
15. Where ____ Tom and Hannah from?am
are
is
do
does
16. How old ____ your mother?am
are
is
do
does
17. ____ it rain a lot here?
am
are
is
do
does
18. What color ____ your new car?
am
are
is
do
does
19. ____ it have a stereo system?am
are
is
do
does
20. How long ____ your lunch break?am
are
is
do
does
21. How much ____ this T-shirt?
am
are
is
do
does
22. How much ____ it cost?
am
are
is
do
does
23. Why ____ this bag so expensive?
am
are
is
do
does
24. Why ____ these bags so expensive?am
are
is
do
does
Задание 2 – Вопросы
Напишите вопросы к выделенным словам / фразам.
Если в утверждении использована короткая форма, например:
- My name’s Mary
в вопросе тоже используйте короткую форму
- What’s your name?
В остальных случаях – полная форма:
- I am from Scotland – Where are you from?
Если в утверждении есть I, my, we, our, например:
- I‘m from the US. My name’s John.
в вопросе мы их соответственно меняем на you / your:
- Where are you from? What’s your name?
– потому что вряд ли мы бы стали самих себя спрашивать:
- Where am I from? What’s my name?
1. They are on the shelf.
Where are the books?
2. We normally go to the gym in the morning.
When do you go to the gym normally?
3. Daniel lives in Seattle.
where does Daniel live?
4. The film starts at 10pm.
When does the film start?
5. I Skype my parents once a week.
How much do yos Skype your parents a week?
6. His email address is john.malkovich@bestmail.com.
What is his email address?
7. My daughters read fashion magazines.
What kind of magazines do your daughtrs read?
8. My colleague is always late for work.
How much does your collegue lat for work?
9. I don’t drink coffee in the evening because I can’t sleep if I do.
why do not you drink coffee in the evening?
10. Sometimes there are lots of tourists here, and sometimes there are none. It depends on the season.
From what does it depend?
11. I know him very well.
How much do you know him?
12. It takes me about 15 minutes to fix breakfast.
How much does it take you to fix breakfast?
13. My name is Caitlyn. C-A-I-T-L-Y-N.
What is your name?
14. She earns $12,000 a year.
How much does she earn a year.
15. Carry and Nigel have 2 children.
How much do Carry and Nigel have children?
16. I am angry because you didn’t call me.
Why does you angry?
17. He’s afraid of insects and heights.
From what he is afraid ?
18. Our monthly meetings usually last 2 hours.
How many you monthly meetings usually?
19. This mountain is 2,000 meters high.
How much this mountain is high?
20. Yes, this bus goes to the city center.
Does this bus go to th city center?
Задание 3 – Утверждения и отрицания
Выберите правильные ответы.
1. She ________ breakfast but she ________ lunch.always haves
have always
always has
has always
doesn’t have normally
normally hasn’t
doesn’t has normally
doesn’t normally have
2. I ________ him but he ________ me.remember
remember
am remember
don’t remember
don’t remembers
don’t remember
doesn’t remember
doesn’t remembers
3. Karen ________ yoga but she ________ pilates.do
dos
does
does do
doesn’t
doesn’t do
don’t does
not does
4. ________ people’s names but I ________ their faces.I often forget
I often forget
I am often forget
Often I forget
forget not
no forget
dont forget
don’t forget
5. We ________ them but they ________ us.are know
know
is know
knows
are not know
know not
doesn’t know
don’t know
6. Megan ________ skating, but she ________ skiing.enjoy
enjoys
enjoyes
is enjoy
isn’t enjoy
don’t enjoy
doesn’t enjoys
doesn’t enjoy
7. He ________ late but it ________ very often.is sometimes
sometimes is
sometimes
sometimes does
isn’t happen
happens
not happens
doesn’t happen
8. It ________ a lot here, but it ________ every day.rains
is rain
rains
goes rain
doesn’t rain
isn’t rain
not rain
doesn’t rains
9. Justin ________ a car but he ________ it very often.has
has
haves
is have
not drive
don’t drives
doesn’t drive
doesn’t drives
10. Amelia ________ but she ________ a ring.married
is married
are married
married
does married
doesn’t wear
doesn’t wears
isn’t wear
not wear
11. Harry and Sally ________ very near but we ________ them very often.
lives
is live
are live
live
don’t see
doesn’t see
are not see
is not see
12. -Where’s Frank? – I ________ I ________.sorry
do sorry
am sorry
is sorry
dont know
am not know
don’t know
doesn’t know
13. Although I ________ on travelling, I ________ very much.keen
am not keen
do keen
am keen
am not travel
not travel
doesn’t travel
don’t travel
1. ____ you married?am
are
is
do
does
2. What time ____ you start work?
am
are
is
do
does
3. Sorry I ____ late.
am
are
is
do
does
4. Why ____ Colin always show up late?
am
are
is
do
does
5. Where ____ Jack from?am
are
is
do
does
6. Where ____ Megan come from?am
are
is
do
does
7. ____ your parents retired?am
are
is
do
does
8. Where ____ Kevin live?am
are
is
do
does
9. How old ____ that house?am
are
is
do
does
10. ____ you and your sister get on well?am
are
is
do
does
11. What class ____ Mark in?am
are
is
do
does
12. ____ I right?
am
are
is
do
does
13. ____ you excited about the vacation?
am
are
is
do
does
14. ____ we need a visa to go to Hungary?
am
are
is
do
does
15. Where ____ Tom and Hannah from?am
are
is
do
does
16. How old ____ your mother?am
are
is
do
does
17. ____ it rain a lot here?
am
are
is
do
does
18. What color ____ your new car?
am
are
is
do
does
19. ____ it have a stereo system?am
are
is
do
does
20. How long ____ your lunch break?am
are
is
do
does
21. How much ____ this T-shirt?
am
are
is
do
does
22. How much ____ it cost?
am
are
is
do
does
23. Why ____ this bag so expensive?
am
are
is
do
does
24. Why ____ these bags so expensive?am
are
is
do
does
My week
Կազմեք օրագիր գրելով յուրաքանչյուր օրը ի՞նչ եք անում
Օրինակ՝ On Monday I go the swimming pool.
On Monday – My sister and I play games and danced.
On Tuesday-I did my homwerks.
On Wednesday-I and my sister went to the park and had a picnic.
On Thursday-I went to dance with my sister.
On Friday-I and my sister read books.
On turday-I went to dance․
On Sunday-I went to dance and then I did my homeworks.
® Use the words to write sentences. Use the present simple.
Do their shopping / every
Friday / they
They do their shopping every friday.
4 often play / my dad and I /
football.
My dad and I often play football.
2 ride her bike / she / every
day.
She rides her bike every day.
5 his homework / he do / in
the afternoon.
He does his homework in the aftermoon.
3. at 7:30 / dinner / eat / they.
They eat dinner at 7:30.
6. a pilot / planes / fly
A pilot flies by planes.
CD Write what Carol does every day.
CD Write what Carol does every day.
Carol) gets up at 7
o’clock every day.
She has breakfast at 7:30.
She goes to school at 8 o’clock.
She has lunch at 2 o’clock.
She does her homework in the evening.
She looks at TV at 8
o’clock.
She goes to bed at 10 o’clock.
Տիեզերք
- Ինչ ենք հասկանում Տիեզերք ասելով:
Օրինակ՝ արեգակը, լուսինը,աստղերը այդ բոլոր մարմինների ամբողջությունն ընդունված է անվանել տիեզերք:
- Տիեզերական ինչ մարմիններ գիտես, թվարկիր:
Ես գիտեմ օրինակ՝արեգակը,լուսինը,աստղերը։
- Ինչ է աստղը:
Աստղագետների դիտումների համար Տիեզերքի մատչելի մասում նյութի մեծ մասը հավաքված է աստղերում, որոնք կազմում են գալակտիկանրի հիմնական «բնակչությունը»Աստղերը չափերով շատ են տարբերվում միմյանցից: Կան այնպիսի աստղեր, որոնք ծավալով միլիարդավոր անգամ գերազանցում են Արեգակին. դրանք կոչվում են հսկաներ: Վիթխարի չափեր ունեն Կարմիր հսկաները: Օրիոնի համաստեղության Բետելհեյզե վառ կարմիր աստղը,օրինակ, իր չափերով 500 անգամ գերազանցում է Արեգակին: Բայց կան նաև թզուկ աստղեր, որոնք փոքր են նույնիսկ Երկրից: Սպիտակ թզուկների տրամագիծը ավելի քան 100 անգամ փոքր է Արեգակի տրամագծից:
- Ինչ համաստեղություններ գիտես և քանիսն են դրանք:
Համաստեղությունները կոչել են կենդանիների, առասպելական հերոսների և այլ անուններով, օրինակ՝ Մեծ Արջ, Փոքր Արջ, Առյուծ, Վիշապ, Անդրոմեդա և այլն: Ներկայումս գիտնականներն ամբողջ երկնակամարում առանձնացրել են 88 համաստեղություն՝ գալակտիկաներ:
- Ինչպես է կոչվում մեր գալակտիկան: Ինչ հայկական ավանդապատում է կապվում մեր գալակտիկայի անվան հետ:
- Արեգակնային համակարգը գտնվում է Ծիր Կաթին գալակտիկայում,քանի որ մենք նույնպես այդ գալակտիկյում ենք մեր գալակտիկան նույնպես կոչում են Ծիր Կաթին։ Ծիր Կաթինը հայերենում անվանվում է նաև Հարդագողի ճանապարհ։ Ըստ հայկական առասպելի, մի խիստ ձմեռ հայերի նախնի Վահագնը ասորինների նախնի Բարշամինից հարդ է գողացել, և երկնքում մասամբ երևացող Ծիր Կաթինը գողացած հարդի հետքն է։
վարժ. 16 էջ 60
վարժ. 16 էջ 60 /լրացրեք on, in, at նախդիրներով on- օգտագործում ենք շաբաթվա օրերի, ամսաթվերի հետ, in- ամիսների, տարվա եղանակների հետ, at- ժամերի հետ /
In summer I lived in the country.But in September I came back to Moscow.I went to school on the lst of September.
Անծանոթ բառեր
diary- օրագիր
weather-եղանակ
earlier-ավելի վաղ, ավելի շուտ
usual-սովորական
help about the house- օգնել տնային գործեր անելուն
tasty-համեղ
cookies-թխվածքաբլիթներ
make a cake-տորթ պատրաստել
present- նվեր
hamster-դաշտամուկ
Անծանոթ բառերից 5-ով կազմիր նախադասություններ և դարձրու հարցական, ժխտական:
1)weather-եղանակ
Weather is cold today.
Is weather cold today?
Weather is not cold today.
2)make a cake-տորթ պատրաստել
I like make a cake.
Do I like make a cake.?
I do not like make a cake .
3)tasty-համեղ
I made a tasty cake yesterday.
Did I make a tasty cake yesterday?
I did not make a tasty cake yesterday.
4)cookies-թխվածքաբլիթներ
My sister likes cookies.
Does my sister like cookies?
My sister dosen’t like cookies.
5)help about the house- օգնել տնային գործեր անելուն
I always help my Mummy about the house .
Do I always help Mummy about the house?.
I always do not help Mummy about the house.
ԱՂՎԵՍՆ ՈՒ ՀՈՎԱԶԸ
Աղվեսն ու հովազը վիճեցին, թե իրենցից ով է ավելի գեղեցիկ: Հովազը պարծեցավ իր նախշավոր մորթիով, բայց աղվեսը նրա պատասխանեց.
– Ես քեզանից շատ ավելի գեղեցիկ եմ, քանի որ ոչ թե մարմինս է նախշուն, այլ հոգիս է ճարտար ու ճկուն:
Առակս ցուցանե, որ խելքի նրբությունը մարմնի գեղեցկությունից լավ է:
Այս առակը կարդալով ես հասկացա,որ կյանքում միայն արտաքին գեղեցկությամբ ոչնչի չես հասնի։Շատ ավելի կարևոր է ունենալ ներքին գեղեցկություն և մաքրություն ,քանի որ արտաքին գեղեցկությունը միայն առաջին հայացքից է գրավիչ իսկ հետո շփվելուց հտո քիչ քիչ կբացահայտվի նրա իսկական գեղեցկությունը։
Առակս ինչ կցուցանե, որ ավելի լավ է լինել մաքուր և բարի սրտով,քան գեղեցիկ արտաքինով, բայց չար հոգով։
| Անխելք մարդը Հովհաննես Թումանյան | Չախչախ թագավորը → |
ԱՆԽԵԼՔ ՄԱՐԴԸ
Ժամանակով մի աղքատ մարդ կար. որքան աշխատում էր, որքան չարչարվում էր, դարձյալ միևնույն աղքատն էր մնում։
Հուսահատված մի օր նա վեր կացավ, թե՝ պետք է գնամ գտնեմ աստծուն, տեսնեմ` ես երբ պետք է պրծնեմ այս աղքատությունից, ու ինձ համար մի բան խնդրեմ։
Ճանապարհին մի գայլ պատահեց.
― Առաջ բարի, մարդ-ախպեր, ո՞ւր ես գնում,― հարցրեց գայլը։
― Գնում եմ աստծու մոտ,― պատասխանեց աղքատը,― դարդ ունեմ ասելու։
― Դե որ գնաս աստծու մոտ,― պատասխանեց գայլը,― ասա մի սոված գայլ կա, գիշեր-ցերեկ ման է գալիս սարուձոր, ուտելու բան չի գտնում, ասա՝ մինչև ե՞րբ պետք է սոված մնա. որ ստեղծել ես՝ ինչո՞ւ չես կերակուր հասցնում։
― Լա՛վ,― ասաց մարդն ու շարունակեց ճանապարհը։
Շատ գնաց թե քիչ, պատահեց մի սիրուն աղջկա։
― Ո՞ւր ես գնում, ախպեր,― հարցրեց աղջիկը։
― Գնում եմ աստծու մոտ։
― Երբ որ աստծուն տեսնես,― աղաչեց սիրուն աղջիկը,― ասա այսպիսի մի աղջիկ կա՝ ջահել, առողջ, հարուստ, բայց չի կարողանում ուրախանալ, բախտավոր զգալ իրան. ի՞նչ պիտի լինի նրա ճարը։
― Կասեմ.― խոստացավ ճամփորդն ու գնաց. պատահեց մի ծառի, որ թեև ջրափին էր կանգնած, բայց չոր էր։
― Ո՞ւր ես գնում, ա՛յ ճամփորդ,― հարցրեց չոր ծառը։ ― Գնում եմ աստծու մոտ։
― Դե կանգնի՛ր, մի երկու խոսք էլ ես ապսպրեմ,― խնդրեց չոր ծառը,― աստծուն կասես՝ այս ի՞նչ բան է. բուսել եմ այս պարզ ջրի ափին, բայց ամառ-ձմեռ չոր եմ մնում. ե՞րբ պետք է ես էլ կանաչեմ։
Այս էլ լսեց աղքատն ու շարունակեց ճանապարհը։
Այնքան գնաց, մինչև գտավ աստծուն։ Մի բարձր ժայռի տակ, մեջքը ծառին դեմ տված, ալևոր մարդու կերպարանքով նստած էր աստվածը։
― Բարի օր,― ասաց աղքատն ու կանգնեց աստծու առաջին։
― Բարով եկար,― պատասխանեց աստված,― ի՞նչ ես ուզում։
― Էն եմ ուզում, որ ամեն մարդի էլ հավասար աչքով մտիկ անես, մեկին ավար չանես, մյուսին՝ խավար. ես այնքան տանջվում, աշխատում եմ, էլ չեմ կարողանում կուշտ փորով հաց գտնեմ, իսկ շատերը, որ իմ կեսի չափ էլ չեն աշխատում, հարուստ ու հանգիստ ապրում են։
― Դե գնա, հիմի կհարստանաս, քո բախտը տվեցի, գնա վայելի՛ր,― ասաց աստված։
― Էլ բան ունեմ ասելու, Տե՛ր,― ասաց աղքատն ու պատմեց սոված գայլի, սիրուն աղջկա ու չոր ծառի ապսպրանքը։
Աստված բոլորի պատասխանը տվեց, և աղքատը շնորհակալություն արավ ու հեռացավ։
Վերադարձին պատահեց չոր ծառին։
― Ինձ համար ի՞նչ ասաց աստված,― հարցրեց չոր ծառը։
― Ասաց, քո տակին ոսկի կա. մինչև այդ ոսկին չհանեն, որ արմատներդ հողին հասնի, դու չես կանաչիլ,― պատմեց մարդը։
― Էլ ո՞ւր ես գնում. արի՛ ոսկին հանիր, էլի, հա՛մ քեզ օգուտ կլինի, հա՛մ ինձ, դու կհարստանաս, ես էլ կկանաչեմ։
― Չէ՛, ես ժամանակ չունեմ, շտապում եմ,― պատասխանեց աղքատը,― աստված ինձ բախտ տվեց, ես շուտով պետք է գնամ իմ բախտը գտնեմ, վայելեմ,― ասաց ու գնաց։ Հետո սիրուն աղջիկը պատահեց ու ճամփորդի առաջը կտրեց.
― Ի՞նչ լուր բերիր ինձ համար։
― Աստված ասաց՝ դու պիտի քեզ համար մի մտերիմ կյանքի ընկեր գտնես, այն ժամանակ էլ տխուր չես լինի, ուրախ ու երջանիկ կլինես։
― Դե որ այդպես է, արի՛, դու եղիր իմ կյանքի մտերիմ ընկերը,― թախանձեց աղջիկը ճամփորդին։
― Չէ՛, ես քեզ ընկերակցելու ժամանակ չունեմ, աստված ինձ բախտ է տվել, պետք է գնամ իմ բախտը գտնեմ, վայելեմ,― ասաց աղքատն ու հեռացավ։
Ճանապարհին սպասում էր սոված գայլը, հեռվից հենց որ տեսավ ճամփորդին, վազեց առաջը կտրեց։
— Հը՛, աստված ի՞նչ ասաց։
― Ախպեր, աստծու մոտ գնալիս քեզանից հետո մի սիրուն աղջիկ ու մի չոր ծառ էլ պատահեցին. աղջիկն ապսպրեց, թե ինչու ինքը չի կարողանում ուրախանալ, ծառն էլ թե՝ ինչո՞ւ է գարուն-ամառ չոր։ Աստծուն պատմեցի, ասաց. «Աղջկանն ասա՝ իրան համար մի կյանքի ընկեր գտնի՝ կբախտավորվի, ծառին էլ ասա՝ քո տակին ոսկի կա, պետք է այդ ոսկին հանեն, արմատներդ հողին հասնեն, որ կանաչես»։ Եկա իրանց պատմեցի աստծու խոսքերը. ծառն ասաց՝ դե արի, հանիր ոսկին տար, աղջիկն էլ թե՝ ես հենց քեզ եմ ընտրում ինձ ընկեր։ Ասացի. «Չէ՛, ախպեր, չեմ կարող, աստված ինձ բախտ է տվել, պետք է գնամ իմ բախտը գտնեմ, վայելեմ»։
— Իսկ ինձ համար ի՞նչ ասաց աստված,— հարցրեց սոված գայլը։
― Քեզ համար էլ ասաց՝ սոված ման կգաս, մինչև մի անխելք մարդ կգտնես, կուտես, կկշտանաս։
— Էլ քեզանից անխելք մարդ ո՞րտեղից գտնեմ, որ ուտեմ,— ասաց գայլն ու կերավ անխելք աղքատին։
Այս մարդը իր անխելքության և անուշադրության պատճառով էլ աղքատ էր։Դրա համար էլ այս հեքիաթը կոչվել է Անխելք մարդը։Այդ մարդը անխելք էր Աստված իրեն հատուկ ասեց,որ ծառի տակ ոսկի կա, որ գնա վերցնի հարստանա, հատուկ ասեց,որ աղջիկը պետք է ամուսնանա, որ գնա ամուսնանա։ Աստված ամեն ինչի մասին մտածել էր իսկ այդ մարդը բոլորին ասում էր․
-Աստված ինձ բախտ է տվել, ժամանակ չունեմ ես գնամ բախտիս հետևից։
Բայց իրականում բախտը իր կողքից վազելով անցնում էր իսկ նա չէր նկատում։
Այս հեքիաթի իմաստն այն էր, որ մարդիկ ընկնելով իրենց երազանքների հետևից չեն նկատում այն ինչ իրականում ունեն։
Հովհաննես Թումանյան. Ինքնակենսագրություն
Մեր տոհմը Լոռու հին ազնվական տոհմերից մեկն է։ Իր մեջ ունի պահած շատ ավանդություններ։ Այդ ավանդություններից երևում է, որ նա եկվոր է, բայց պարզ չի՛, թե ո՛րտեղից։ Թե եկվոր է՛լ է, անհերքելի հիշատակարանները ցույց են տալիս, որ նա վաղուց՝ է հաստատված Լոռու Դսեղ գյուղում։
Հայրիկի մասին
Իմ հայրը, Տեր Թադեոսը, նույն գյուղի քահանան էր։ Ամենալավ և ամենամեծ բանը, որ ես ունեցել եմ կյանքում, այդ եղել է իմ հայրը։ Նա ազնիվ մարդ էր և ազնվական՝ բառի բովանդակ մտքով։ Չափազանց մարդասեր ու առատաձեռն, առակախոս ու զվարճաբան, սակայն միշտ ուներ մի խոր լրջություն։ Թեև քահանա, բայց նշանավոր հրացանաձիգ էր և ձի նստող։
Մայրիկի մասին
Իսկ մայրս բոլորովին ուրիշ մարդ էր։ Երկու ծայրահեղորեն տարբեր արարածներ հանդիպել էին իրար։ Մայրս – Սոնան, որ նույն գյուղիցն էր, սարում աչքը բաց արած ու սարում մեծացած, մի կատարյալ՝ սարի աղջիկ էր, ինչպես գյուղացիքն են ասում,— մի «գիժ պախրի կով»։ Նա չէր կարողանում համբերել հորս անփույթ ու շռայլող բնավորությանը, և գրեթե մշտական վեճի մեջ էին այդ երկու հոգին։ Ա՛յդ էր պատճառը, որ հայրս երբեմն թաքուն էր տեսնում իր գործը։ Շատ է պատահել, որ, մայրս տանից դուրս է գնացել թե չէ, ինձ կանգնեցրել է դռանը, որ հսկեմ, ինքը՝ ցորենը լցրել, տվել մի որևէ պակասավոր գյուղացու կամ սարից իջած թուրքի շալակը։
Իրիկունները, երբ տուն էինք հավաքվում, մայրս անդադար խոսում էր օրվան անցածի կամ վաղվան հոգսերի մասին, իսկ հայրս, թինկը տված՝ ածում էր իր չոնգուրն ու երգում Քյորօղլին, Քյարամը կամ ո՛րևէ հոգևոր երգ։
Ահա այս ծնողներից ես ծնվել եմ 1869 թվի փետրվարի 7-ին։ Մանկությունս անց եմ կացրել մեր գյուղում ու սարերում։
Առաջին վարժապետի ու դպրոցի մասին
Մի օր էլ մեր դռանը մայրս ճախարակ էր մանում, ես խաղում էի, մին էլ տեսանք, քոշերը հագին, երկար մազերով ու միրուքով, երկաթե գավազանը չրխկացնելով, մի օտարական անցավ։
– «Հասի՛ր, էդ կլեկչուն կանչի՛ր, ամանները տանք, կլեկի»,– ասավ մայրս։ Խաղս թողեցի, ընկա ուստի ետևից կանչեցի։ Դուրս եկավ, որ կլեկչի չէ՛, այլ՝ մեր ազգականի փեսա՝ տիրացու Սհակն է։ Սկսեցի զրույց անել։ Տիրացուն խոսք բաց արավ իր գիտության մասին։
– Տիրա՛ցու ջան, բա ի՜նչ կըլի, մեր գեղումը մնաս, երեխանցը կարդացնես,– խնդրեց մայրս։
– Որ դուք համաձայնվեք, ինձ պահեք, ես էլ կմնամ, ի՜նչ պետք է ասեմ,– հայտնեց տիրացու Սհակը։
Գյուղումն էլ տրամադրություն կար, և, մի քանի օրից հետո, տիրացու Սհակը դարձավ Սհակ վարժապետ։ Մի օթախում հավաքվեցին մի խումբ երեխաներ, տղա ու աղջիկ շարվեցին երկար ու բարձր նստարանների վրա, եղավ ուսումնարան, և այստեղից սկսեցի ես իմ ուսումը։
Մեր Սհակ վարժապետը մեզ կառավարում էր «գաւազանաւ երկաթեաւ»։ Իր երկաթե գավազանը, որ հրացանի շամփուրի էր նման, երբեմն ծռում էր երեխաների մեջքին, ականջները «քոքըհան» էր անում և մեծ կաղնենի քանոնով «շան լակոտների» ձեռների կաշին պլոկում։ Ես չե՛մ կարողանում մոռանալ մանկավարժական այդ տեռորը։
Վարժապետի առջև կանգնած երեխան սխալ էր անում թե չէ՝ սարսափից իրան կորցնում էր, այլևս անկարելի էր լինում նրանից բան հասկանալ, մեկը մյուսից հիմար բաներ էր դուրս տալի։ Այն ժամանակ կարմրատակում, սպառնալի՝ չախի թևերը էտ ծալելով, տեղից կանգնում էր վարժապետը ու բռնում… Քիթ ու պռունկն արյունոտ երեխան, գալարվելով, բառաչում էր վարժապետի ոտների տակ, զանազան սրտաճմլիկ աղաչանքներ անելով, իսկ մենք, սփրթնած, թուքներս ցամաքած, նայում էինք ցրտահար ծտերի նման շարված մեր բարձր ու երկար նստարանների վրա։ Ջարդած էրեխային վերցնում էին մեջտեղից։ – «Արի՛»,– դուրս էր կանչում վարժապետը հետևյալին…
Մի երեխայի ուսումնարան ղրկելիս հայրը խրատել էր, թե՝ «վարժապետն ի՛նչ որ կասի, դու էլ էն ասա»։ Եկավ։
Վարժապետն ասում է՝ «Ասա՛ այբ»։
Նա էլ կրկնում է՝ «Ասա՛ այբ»։
– Տո շա՛ն զավակ, ես քեզ եմ ասում «Ասա ա՛յբ»։
– Տո շա՛ն զավակ, ես քեզ եմ ասում՝ «Ասա ա՛յբ»։
Այս երեխայի բանը հենց սկզբի՛ց վատ գնաց, և այնքան ծեծ կերավ, որ մի քանի ժամանակից «ղաչաղ» ընկավ, տանիցն ու գեղիցը փախավ, հանդերումն էր ման գալի։ Բայց մեր Սհակ վարժապետի չարությունից չէ՛ր դա։ Այս տեսակ անաստված ծեծ այն ժամանակ ընդունված էր և սովորական բան էր մեր գյուղական ուսումնարաններում։
Գյուղացիներից էլ շատ քչերն էին բողոքում։ Այդ ծեծերից ես չկերա, որովհետև վարժապետը քաշվում էր հորիցս, բայց մանավանդ մորիցս էր վախենում։ Չմոռանամ, որ Սհակ վարժապետին սիրում էին մեր գյուղում և մինչև օրս հիշում են։
Տասը տարեկան, մեր գյուղից հեռացել եմ Ջալալօղլի, ուր մեծ և օրինակելի ուսումնարան կար, այդ ժամանակ՝ Լոռում շատ հայտնի «Տիգրան վարժապետի» հսկողության տակ։ Այնտեղից էլ անցել եմ Թիֆլիս, Ներսիսյան դպրոց, որ չե՛մ ավարտել։
Առաջին ոտանավորի մասին
Շատ վաղ եմ սկսել ոտանավոր գրել։ 10–11տարեկան ժամանակս Լորիս-Մելիքովի վրա երգեր էին երգում ժողովրդի մեջ։ Այդ երգերին տներ էի ավելացնում և գրում էի զանազան ոտանավորներ – երգիծաբանական, հայրենասիրական և սիրային։ Սիրային ոտանավորներից մեկը, մի դեպքի պատճառով, տարածվեց ընկերներիս մեջ ու մնաց մինչև օրս։ Ահա՛ այդ ոտանավորը.
Հոգո՛ւս հատոր,
Սըրտի՛ս կըտոր
Դասիս համար
Դու մի՛ հոգար.
Թե կա՛ն դասեր,
Կա՛ նաև սեր,
Եվ ի՜նչ զարմանք,
Ի՛մ աղավնյակ,
Որ կենդանի
Մի պատանի
Սերը սըրտում՝
Դաս է սերտում։
Այս ոտանավորը գրված է 1881 կամ 82 թվին։ Չեմ կարող չհիշել, որ այն ժամանակ ոտանավոր էր գրում և՛ իմ փոքր եղբայրը, որ կարդում էր ինձ հետ, և միշտ գտնում էին, որ նա ինձանից լավ է գրում։
Իմ տպված ոտանավորների մեջ ամենավաղ գրածը «Շունն ու Կատուն» է, որ գրել եմ 1886 թվին։ – 1888 թ. ամուսնացել եմ։ Ծառայության եմ մտել մի քանի տեղ, բայց ամեն տեղ էլ չե՛ն հավանել այնպես որ «Պոետն ու Մուզայի» մեջ ուղիղն եմ ասել։ Սկզբնական շրջանում սիրել եմ ռուս բանաստեղծ Լերմոնտովին, ավելի ճիշտը – նրա ա՛յն գործերը, որ սովորել եմ ուսումնարանում։ Բայց, հենց որ ծանոթացել եմ եվրոպական բանաստեղծների և ավելի լայն գրականության հետ, այն օրվանից ինձ համար ամենասիրելին մնում է Շեքսպիրը։
Շատ հետաքրքիր էր այս ամեն ինչը կարդալ և իմանալ մեծն բանստեղծի մանկության պատմությունը ինձ համար ամենա զարմանալին դա այն էր, որ նախկինում ուսուցիչները իրավունք են ունեցել շատ խիստ վարվել երեխաների հետ նաև ծեծել են, պատժել են ։Իսկ հիմա այդպես չէ և նաև մեր դպրոցում մեր ուսուցիչները մեր ընկերներն են և դա ավելի հաճելի է։Շատ հետաքրքիր էր նրա մոր կերպարը,թե ինչպես էր ներկայացնում Հովաննես Թումանյանը։
Անահիտ Տիգրանյան 