Քառակուսի եռանդամ

ax2+bx+c տեսքի բազմանդամը, որտեղ a -ն, b -ն և c -ն տրված թվեր են, և a≠0, անվանում են քառակուսային եռանդամ:

Օրինակ՝

x2+2x−5,4x2−3x+1,x2+3x,2x2−8,7x2 բազմանդամները քառակուսային եռանդամների օրինակներ են:

a թիվը անվանում են ավագ անդամի՝  x2 -ու գործակից, b թիվը՝  x -ի գործակից, c -ն՝ ազատ անդամ:

Քառակուսային եռանդամի ուսումնասիրման հարցերում խիստ կարևոր դեր է խաղում հետևյալ թիվը՝ D=b2−4ac,որն անվանում են ax2+bx+c քառակուսային եռանդամի տարբերիչ կամ՝ դիսկրիմինանտ:

Քառակուսային եռանդամների ուսումնասիրման ամենակարևոր հարցերից են դրանց արտադրիչների վերլուծումը և ax2+bx+c=0 հավասարման լուծումը:

1) Եթե D>0, ապա քառակուսային եռանդամը վերլուծվում է երկու իրարից տարբեր գծային արտադրիչների: 

2) Եթե D=0, ապա քառակուսային եռանդամը վերլուծվում է երկու իրար հավասար գծային արտադրիչների: 

3) Եթե D<0, ապա եռանդամը չի վերլուծվում արտադրիչների:

ax2+bx+c=a⋅(x−x1)(x−x2),

որտեղ՝

x1=(−b+√D)/2a

x2=(−b-√D)/2a

Օրինակ`

1)Վերլուծենք արտադրիչների 2x2−3x+1 եռանդամը:  

Հաշվենք D=b2−4ac տարբերիչը՝ D=(−3)2−4⋅2⋅1=9−8=1>0

Ըստ բանաձևերի՝

x1=(3+√1)/2⋅2=1

x2=(3-√1)/2⋅2=1/2

Հետևաբար՝

2x2−3x+1=2(x−1)(x−1/2)

2) Դիտարկենք x2+6x+9 եռանդամը:

Հաշվենք եռանդամի տարբերիչը՝ D=62−4⋅1⋅9=36−36=0

Այն հավասար է զրոյի հետևաբար, եռանդամը վերլուծվում է երկու իրար հավասար  արտադրիչների: Դա կարելի է անել, օրինակ այսպես՝

x2+6x+9=x2+2⋅x⋅3+32=(x+3)2=(x+3)(x+3)

Կիրառեցինք քառակուսիների գումարի բանաձևը:

3) Դիտարկենք x2+2x+6 եռանդամը:

Հաշվենք եռանդամի տարբերիչը՝ D=22−4⋅1⋅6=4−24=−20<0

Այն բացասական է, հետևաբար, եռանդամը չի վերլուծվում արտադրիչների: 

Առաջադրանքներ․

ա․a=3,b=4,c=5
բ․a=2,b=5,c=7
գ․a=-5,b=3,c=-1
դ․a=6,b=x,c=-2
ե․a=x,b=-x,c=7
զ․a=-x,b=x,c=1

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը).

Բառերի բացատրություն 19․04,24

Ենիչերի— Թուրքերեն` «նոր զորք»: Օսմանյան հետևակային զորամասեր: Դրանք ստեղծվում էին մանկահավաքների միջոցով: Այսինքն` մանուկ հասակում ծնողներից (հիմնականում քրիստոնյա) խլում էին զավակներին, դարձնում իսլամի մոլեռանդ զինվոր:

Դրամատուն (բանկ) — Ծագում է լատիներեն «դրամափոխարան» բառից: Ձեռնարկություն, որտեղ իրացվում է դրամական կապիտալի առուծախ, ընդունվում են ավանդներ և տրա մադրվում՝ վարկեր: Դրամատներն արդյունաբերական արտադրության անբաժանելի մասն են: Նրանց միջոցով ազատ կապիտալը ներդրվում է տնտեսության զանազան ճյուղեր և նպաստում դրանց զարգացմանը:

Եռյակ դաշինք-1879-1822թ Գերմանիա, Աստրո-հունգարիա և Իտալիայի միջև կնքված պայմանագրերի արդյունքում ստեղծված դաշինք ՝ ուղված ՄԵծ Բրիտանիայի և Ռուսաստանի դեմ։

Երիտթուրքեր– Թուրքական բուրուազիայի ազգայնական շարժման ներկայացուցիչներ։1889 թ․ ստեղծվել են <<Միություն և առաջիմություն>> կուսակցությունը։Իրենց շուրջ համախմբել են հայկական, արաբական, հրեական, հունական ընդիմադիր ուժերը և 1908 թ․ կատարել պետական հեղաշարժում։Հռչակել են ժողովոուրդների ազատություններ, սակայն շուտով հրաժարվել դրանցից ՝ դառնալով ազգայանամոլներ։րազում էին ստեղծել պանթյուրքական տերություն ՝Բոսֆորից մինչև Միջին Ասիա։Ադ ճանապարհին կանգնած բոլոր ազգերը ենթակա էին ոչնչացման, առաջին հերթին՝ հայությունը։Առաջին աշխարհամարտի տարիներիներին երիտթուրքական կառավարությունն իրագործեց Հայոց Մեծ եղեռնը։

Երկմիասնական տերություն-Երկմիասնական տերություն — Տերություն, որտեղ ապրող բազմաթիվ ազգերից տիրապետող են երկուսը: Նրանց միջև կնքվում է դաշինք` իշխանության հստակ բաժանումով:Ասվածի լավագույն օրինակը 1867 թ. ձևավորված Ավստրո-Հունգարիան էր:

Ընկերային սոցիալական ապահովագրություն-Պետության, ձեռնարկատերերի և աշխա- տավորների մուծումների հաշվին ստեղծվում է հիմնադրամ, որից աշխատավորներին նյութական օժանդակություն (թոշակ) է հատկացվում հիվանդության և ծերության դեպ- քում: Այս համակարգը զարգացած երկրներում տարածում է գտել XIX դ. երկրորդ կեսից:

Թանզիմաթ-Ծագում է արաբերեն <<բարենորոգում >> բառից։Օսմանյան կասրության այս բարենորոգումներն ընդգրկվում էին 1839-1870 թթ․։Դրանք ձեռնարկեցին եվրոպական կրթություն ստացած և լուսավորական գաղափարներով տոգորված որոշ պետական գործիչներ։ Նպատակն էր տերության բոլոր ազգերին տալ իրավահավասարություն, անձի, գույքի անձեռնամխելիություն, խղճի կրոն ազատություն, հավասար հարկեր։Այդ ճանապարհով բարենորոգիչները հույս ունեին կանգնացնելու տերության անկումը։Սակայն պահպանողականների ճնշման ներքո այս փորձրը ձախողվեցին։

Թորի — Քաղաքական կուսակցություն Անգլիայում, որն առաջացել է XVII դ. վերջին: XIX դ.երկրորդ կեսին ստացավ «Պահպանողական» անունը:

Ժողովրդավարություն (դեմոկրատիա) — Ծագում է հունարեն «ժողովուրդ» և «իշխանու- թյուն» բառերից: Կառավարման մի համակարգ, որտեղ գերագույն իշխանությունը պատ- կանում է ժողովրդին: Ժողովրդավարության հիմքը իրավահավասար քաղաքացիներն են: Օգտվում են համընդհանուր ընտրական իրավունքից, ունեն անձի և սեփականության անձեռնմխելիություն, խոսքի, խղճի (կրոնի) ազատություն: Այս ամենն ամրագրված է երկրի հիմնական օրենքով՝ սահմանադրությամբ: Ժողովուրդն իր իշխանությունն իրա- գործում է ընտրովի խորհրդարանի և կառավարության միջոցով:

Ցանկանում եմ․․․

Ցանկանում եմ, որ ինձ լսես՝ առանց դատապարտելու։ Ցանկանում եմ, որ արտահայտվես՝ առանց ինձ խորհուրդ տալու։ Ցանկանում եմ, որ ինձ վստահես՝ առանց ինչ-որ բան պահանջելու։ Ցանկանում եմ, որ ինձ օգնես՝ առանց իմ փոխարեն լուծել փորձելու։ Ցանկանում եմ, որ իմ մասին հոգաս՝ առանց ինձ նվաստացնելու։ Ցանկանում եմ, որ ինձ նայես՝ առանց ինձնից ինչ-որ բան կորզելու։ Ցանկանում եմ, որ ինձ գրկես՝ բայց չխեղդես։ Ցանկանում եմ, որ ինձ ոգեշնչես՝ առանց ստիպելու։ Ցանկանում եմ, որ ինձ աջակցես՝ առանց իմ փոխարեն պատասխանելու։ Ցանկանում եմ, որ ինձ պաշտպանես, բայց չխաբես։ Ցանկանում եմ, որ ինձ մոտիկ լինես, բայց անձնական տարածք թողնես։ Ցանկանում եմ, որ իմանաս իմ բոլոր անդուր գծերը։ Ընդունես և չփորձես դրանք փոխել։ Ցանկանում եմ, որ իմանաս… որ կարող ես ինձ վրա հույս դնել Անսահմանորեն:
Ցանկանում եմ մահանալ, բայց չապրել առանց քեզ:
Ցանկանում եմ լինել երջանիկ, բայց երբ կողքիս ես:
Ցանկանում եմ որ սիրես,առանց ստելու:
Ցանկանում եմ ինձ հետ շփվես, բայց մեջքիցս չխբես:

Чудик

Жена называла его — Чудик. Иногда ласково.

Чудик обладал одной особенностью: с ним постоянно что-нибудь случалось. Он не хотел этого, страдал, но то и дело влипал в какие-нибудь истории — мелкие, впрочем, но досадные.

Вот эпизоды одной его поездки.

Получил отпуск, решил съездить к брату на Урал: лет двенадцать не виделись.

— А где блесна такая… на-подвид битюря?!- орал Чудик из кладовой.

— Я откуда знаю?

— Да вот же все тут лежали!- Чудик пытался строго смотреть круглыми иссиня-белыми глазами.- Все тут, а этой, видите ли, нету.

— На битюря похожая?

— Ну, щучья.

— Я ее, видно, зажарила по ошибке.

Чудик некоторое время молчал.

— Ну, и как?

— Что?

— Вкусная? Ха-ха-ха!..- Он совсем не умел острить, но ему ужасно хотелось.- Зубки-то целые? Она ж — дюралевая!..

…Долго собирались — до полуночи.

А рано утром Чудик шагал с чемоданом по селу.

— На Урал! На Урал!- отвечал он на вопрос: куда это он собрался?- Проветриться надо!- При этом круглое мясистое лицо его, круглые глаза выражали в высшей степени плевое отношение к дальним дорогам — они его не пугали.- На Урал!

Но до Урала было еще далеко.

Пока что он благополучно доехал до районного города, где предстояло ему взять билет и сесть на поезд.

Времени оставалось много. Чудик решил пока накупить подарков племяшам — конфет, пряников… Зашел в продовольственный магазин, пристроился в очередь. Впереди него стоял мужчина в шляпе, а впереди шляпы — полная женщина с крашеными губами. Женщина негромко, быстро, горячо говорила шляпе:

— Представляете, насколько надо быть грубым, бестактным человеком! У него склероз, хорошо, у него уже семь лет склероз, однако никто не предлагал ему уходить на пенсию. А этот — без году неделя руководит коллективом — и уже: «Может, вам, Александр Семеныч, лучше на пенсию?» Нах-хал!

Шляпа поддакивала.

— Да, да… Они такие теперь. Подумаешь, склероз. А Сумбатыч?.. Тоже последнее время текст не держал. А эта, как ее?..

Чудик уважал городских людей. Не всех, правда: хулиганов и продавцов не уважал. Побаивался.

Подошла его очередь. Он купил конфет, пряников, три плитки шоколада. И отошел в сторонку, чтобы уложить все в чемодан. Раскрыл чемодан на полу, стал укладывать… Что-то глянул на полу-то, а у прилавка, где очередь, лежит в ногах у людей пятидесятирублевая бумажка. Этакая зеленая дурочка, лежит себе, никто ее не видит. Чудик даже задрожал от радости, глаза загорелись. Второпях, чтоб его не опередил кто-нибудь, стал быстро соображать, как бы повеселее, поостроумнее сказать этим, в очереди, про бумажку.

— Хорошо живете, граждане!- сказал он громко и весело.

На него оглянулись.

— У нас, например, такими бумажками не швыряются.

Тут все немного поволновались. Это ведь не тройка, не пятерка — пятьдесят рублей, полмесяца работать надо. А хозяина бумажки — нет.

«Наверно, тот, в шляпе»,-догадался Чудик.

Решили положить бумажку на видное место на прилавке.

— Сейчас прибежит кто-нибудь,- сказала продавщица.

Чудик вышел из магазина в приятнейшем расположении духа. Все думал, как это у него легко, весело получилось: «У нас, например, такими бумажками, не швыряются!» Вдруг его точно жаром всего обдало: он вспомнил, что точно такую бумажку и еще двадцатипятирублевую ему дали в сберкассе дома. Двадцатипятирублевую он сейчас разменял, пятидесятирублевая должна быть в кармане… Сунулся в карман — нету. Туда-сюда — нету.

— Моя была бумажка-то!- громко сказал Чудик.- Мать твою так-то!.. Моя бумажка-то.

Под сердцем даже как-то зазвенело от горя. Первый порыв был пойти и сказать: «Граждане, моя бумажка-то Я их две получил в сберкассе — одну двадцатипятирублевую, другую полусотельную. Одну, двадцатипятирублевую, сейчас разменял, а другой — нету». Но только он представил, как он огорошит всех этим своим заявлением, как подумают многие «Конечно, раз хозяина не нашлось, он и решил прикарманить». Нет, не пересилить себя — не протянуть руку за проклятой бумажкой. Могут еще и не отдать.

— Да почему же я такой есть-то?- вслух горько рассуждал Чудик.- Что теперь делать?..

Надо было возвращаться домой.

Подошел к магазину, хотел хоть издали посмотреть на бумажку, постоял у входа… И не вошел. Совсем больно станет. Сердце может не выдержать.

Ехал в автобусе и негромко ругался — набирался духу предстояло объяснение с женой.

Сняли с книжки еще пятьдесят рублей

Чудик, убитый своим ничтожеством, которое ему опять разъясняла жена (она даже пару раз стукнула его шумовкой по голове), ехал в поезде. Но постепенно горечь проходила. Мелькали за окном леса, перелески, деревеньки… Входили и выходили разные люди, рассказывались разные истории. Чудик тоже одну рассказал какому-то интеллигентному товарищу, когда стояли в тамбуре, курили.

— У нас в соседней деревне один дурак тоже… Схватил головешку — и за матерью. Пьяный. Она бежит от него и кричит. «Руки, кричит, руки-то не обожги, сынок!» О нем же и заботится… А он прет, пьяная харя. На мать. Представляете, каким надо быть грубым, бестактным…

— Сами придумали?- строго спросил интеллигентный товарищ, глядя на Чудика поверх очков.

— Зачем?- не понял тот.- У нас за рекой, деревня Раменское…

Интеллигентный товарищ отвернулся к окну и больше не говорил.

После поезда Чудику надо было еще лететь местным самолетом полтора часа. Он когда-то летал разок. Давно. Садился в самолет не без робости. «Неужели в нем за полтора часа ни один винтик не испортится!»- думал. Потом — ничего, осмелел. Попытался даже заговорить с соседом, но тот читал газету, и так ему было интересно, что там, в газете, что уж послушать живого человека ему не хотелось. А Чудик хотел выяснить вот что он слышал, что в самолетах дают поесть. А что-то не несли. Ему очень хотелось поесть в самолете — ради любопытства

«Зажилили»,- решил он.

Стал смотреть вниз. Горы облаков внизу. Чудик почему-то не мог определенно сказать: красиво это или нет? А кругом говорили, что «ах, какая красота!». Он только ощутил вдруг глупейшее желание — упасть в них, в облака, как в вату. Еще он подумал. «Почему же я не удивляюсь? Ведь подо мной чуть ли не пять километров». Мысленно отмерил эти пять километров на земле, поставил их «на попа» — чтоб удивиться, и не удивился.

— Вот человек!.. Придумал же,- сказал он соседу. Тот посмотрел на него, ничего не сказал, зашуршал опять газетой.

— Пристегнитесь ремнями!- сказала миловидная молодая женщина.- Идем на посадку.

Чудик послушно застегнул ремень. А сосед — ноль внимания. Чудик осторожно тронул его.

— Велят ремень застегнуть.

— Ничего,- сказал сосед Отложил газету, откинулся на спинку сиденья и сказал, словно вспоминая что-то:- Дети — цветы жизни, их надо сажать головками вниз.

— Как это?- не понял Чудик.

Читатель громко засмеялся и больше не стал говорить.

Быстро стали снижаться. Вот уже земля — рукой подать, стремительно летит назад. А толчка все нет. Как потом объяснили знающие люди, летчик «промазал». Наконец толчок, и всех начинает так швырять, что послышался зубовный стук и скрежет. Это читатель с газетой сорвался с места, боднул Чудика лысой головой, потом приложился к иллюминатору, потом очутился на полу. За все это время он не издал ни одного звука. И все вокруг тоже молчали — это поразило Чудика. Он тоже молчал. Стали. Первые, кто опомнился, глянули в иллюминаторы и обнаружили, что самолет — на картофельном поле. Из пилотской кабины вышел мрачноватый летчик и пошел к выходу. Кто-то осторожно спросил его.

— Мы, кажется, в картошку сели?

— Что, сами не видите,- ответил летчик.

Страх схлынул, и наиболее веселые уже пробовали робко острить.

Лысый читатель искал свою искусственную челюсть. Чудик отстегнул ремень и тоже стал искать.

— Эта?!- радостно воскликнул он, И подал.

У читателя даже лысина побагровела.

— Почему обязательно надо руками трогать?- закричал он шепеляво.

Чудик растерялся.

— А чем же?..

— Где я ее кипятить буду?! Где?!

Этого Чудик тоже не знал.

— Поедемте со мной?- предложил он.- У меня тут брат живет. Вы опасаетесь, что я туда микробов занес? У меня их нету…

Читатель удивленно посмотрел на Чудика и перестал кричать.

В аэропорту Чудик написал телеграмму жене:

«Приземлились. Ветка сирени упала на грудь, милая Груша меня не забудь. Васятка».

Телеграфистка, строгая сухая женщина, прочитав телеграмму, предложила:

— Составьте иначе. Вы — взрослый человек, не в детсаде.

— Почему?- спросил Чудик.- Я ей всегда так пишу в письмах. Это же моя жена!.. Вы, наверно, подумали…

— В письмах можете писать что угодно, а телеграмма — это вид связи. Это открытый текст.

Чудик переписал.

«Приземлились. Все в порядке. Васятка».

Телеграфистка сама исправила два слова: «Приземлились» и «Васятка» Стало: «Долетели. Василий».

— «Приземлились». Вы что, космонавт, что ли?

— Ну, ладно,- сказал Чудик.- Пусть так будет.

…Знал Чудик, есть у него брат Дмитрий, трое племянников… О том, что должна еще быть сноха, как-то не думалось. Он никогда не видел ее. А именно она-то, сноха, все испортила, весь отпуск. Она почему-то сразу невзлюбила Чудика.

Выпили вечером с братом, и Чудик запел дрожащим голосом:

Тополя-а-а .

Софья Ивановна, сноха, выглянула из другой комнаты, спросила зло:

— А можно не орать? Вы же не на вокзале, верно?- И хлопнула дверью.

Брату Дмитрию стало неловко.

— Это… там ребятишки спят. Вообще-то она хорошая.

Еще выпили. Стали вспоминать молодость, мать, отца.

— А помнишь?- радостно спрашивал брат Дмитрий.- Хотя, кого ты там помнишь! Грудной был. Меня оставят с тобой, а я тебя зацеловывал. Один раз ты посинел даже. Попадало мне за это. Потом уже не стали оставлять. И все равно, только отвернутся, я около тебя — опять целую. Черт знает, что за привычка была. У самого-то еще сопли по колена, а уж… это… с поцелуями…

— А помнишь?!- тоже вспомнил Чудик.- Как ты меня…

— Вы прекратите орать?- опять спросила Софья Ивановна совсем зло, нервно.- Кому нужно слушать эти ваши разные сопли да поцелуи? Туда же — разговорились.

— Пойдем на улицу,- сказал Чудик. Вышли на улицу, сели на крылечке.

— А помнишь?- продолжал Чудик.

Но тут с братом Дмитрием что-то случилось: он заплакал и стал колотить кулаком по колену.

— Вот она, моя жизнь! Видел? Сколько злости в человеке!.. Сколько злости!

Чудик стал успокаивать брата.

— Брось, не расстраивайся. Не надо. Никакие они не злые, они — психи. У меня такая же.

— Ну чего вот невзлюбила?!! За што? Ведь она невзлюбила тебя… А за што?

Тут только понял Чудик, что — да, невзлюбила его сноха. А за что действительно?

— А вот за то, што ты — никакой не ответственный, не руководитель. Знаю я ее, дуру. Помешалась на своих ответственных. А сама-то кто! Буфетчица в управлении, шишка на ровном месте. Насмотрится там и начинает.. Она и меня-то тоже ненавидит — что я не ответственный, из деревни.

— В каком управлении-то?

— В этом… горно… Не выговорить сейчас. А зачем выходить было? Што она, не знала, што ли?

Тут и Чудика задело за живое.

— А в чем дело, вообще-то?- громко спросил он, не брата, кого-то еще.- Да если хотите знать, почти все знаменитые люди вышли из деревни. Как в черной рамке, так смотришь -выходец из деревни. Надо газеты читать!.. Што ни фигура, понимаешь, так — выходец, рано пошел работать

— А сколько я ей доказывал в деревне-то люди лучше, незаносистые.

— А Степана-то Воробьева помнишь? Ты ж знал его.

— Знал, как же.

— Уже там куда деревня!.. А — пожалуйста: Герой Советского Союза. Девять танков уничтожил. На таран шел. Матери его теперь пожизненно пенсию будут шестьдесят рублей платить. А разузнали только недавно, считали — без вести…

— А Максимов Илья!.. Мы ж вместе уходили. Пожалуйста — кавалер Славы трех степеней. Но про Степана ей не говори .. Не надо.

— Ладно. А этот-то!..

Долго еще шумели возбужденные братья. Чудик даже ходил около крыльца и размахивал руками.

— Деревня, видите ли!.. Да там один воздух чего стоит! Утром окно откроешь — как, скажи, обмоет тебя всего. Хоть пей его — до того свежий да запашистый, травами разными пахнет, цветами разными…

Потом они устали.

— Крышу-то перекрыл?- спросил старший брат негромко.

— Перекрыл.- Чудик тоже тихо вздохнул -Веранду построил — любо глядеть. Выйдешь вечером на веранду.. начинаешь фантазировать: вот бы мать с отцом были бы живые, ты бы с ребятишками приехал — сидели бы все на веранде, чай с малиной попивали. Малины нынче уродилось пропасть. Ты, Дмитрий, не ругайся с ней, а то она хуже невзлюбит. А я как-нибудь поласковей буду, она, глядишь, отойдет.

— А ведь сама из деревни! — как-то тихо и грустно изумился Дмитрий.- А вот… Детей замучила, дура одного на пианинах замучила, другую в фигурное катание записала. Сердце кровью обливается, а — не скажи, сразу ругань.

— Ммх!..- опять возбудился Чудик.- Никак не понимаю эти газеты вот, мол, одна такая работает в магазине — грубая. Эх, вы!.. а она домой придет — такая же. Вот где горе-то! И я не понимаю!- Чудик тоже стукнул кулаком по колену.- Не понимаю: почему они стали злые?

Когда утром Чудик проснулся, никого в квартире не было; брат Дмитрий ушел на работу, сноха тоже, дети, постарше, играли во дворе, маленького отнесли в ясли.

Чудик прибрал постель, умылся и стал думать, что бы такое приятное сделать снохе. Тут на глаза ему попалась детская коляска. «Эге!- подумал Чудик.- Разрисую-ка я ее». Он дома так разрисовал печь, что все дивились Нашел ребячьи краски, кисточку и принялся за дело. Через час все было кончено; коляску не узнать. По верху колясочки Чудик пустил журавликов — стайку уголком, по низу — цветочки разные, травку-муравку, пару петушков, цыпляток… Осмотрел коляску со всех сторон — загляденье. Не колясочка, а игрушка. Представил, как будет приятно изумлена сноха, усмехнулся.

— А ты говоришь — деревня. Чудачка.- Он хотел мира со снохой.- Ребеночек-то как в корзиночке будет.

Весь день Чудик ходил по городу, глазел на витрины. Купил катер племяннику, хорошенький такой катерок, белый, с лампочкой. «Я его тоже разрисую»,- думал.

Часов в 6 Чудик пришел к брату. Взошел на крыльцо и услышал, что брат Дмитрий ругается с женой. Впрочем, ругалась жена, а брат Дмитрий только повторял:

— Да ну, что тут!.. Да ладно… Сонь… Ладно уж…

— Чтоб завтра же этого дурака не было здесь!- кричала Софья Ивановна.- Завтра же пусть уезжает!

— Да ладно тебе!.. Сонь…

— Не ладно! Не ладно! Пусть не дожидается — выкину его чемодан к чертовой матери, и все!

Чудик поспешил сойти с крыльца… А дальше не знал, что делать. Опять ему стало больно. Когда его ненавидели, ему было очень больно. И страшно. Казалось: ну, теперь все, зачем же жить? И хотелось куда-нибудь уйти подальше от людей, которые ненавидят его или смеются.

— Да почему же я такой есть-то?- горько шептал он, сидя в сарайчике.- Надо бы догадаться: не поймет ведь она, не поймет народного творчества.

Он досидел в сарайчике дотемна. И сердце все болело. Потом пришел брат Дмитрий. Не удивился — как будто знал, что брат Василий давно уж сидит в сарайчике.

— Вот…-сказал он.- Это… опять расшумелась. Коляску-то… не надо бы уж.

— Я думал, ей поглянется. Поеду я, братка. Брат Дмитрий вздохнул… И ничего не сказал.

Домой Чудик приехал, когда шел рясный парной дождик. Чудик вышел из автобуса, снял новые ботинки, побежал по теплой мокрой земле — в одной руке чемодан, в другой ботинки. Подпрыгивал и пел громко:

Тополя-а а, тополя а…

С одного края небо уже очистилось, голубело, и близко где-то было солнышко. И дождик редел, шлепал крупными каплями в лужи; в них вздувались и лопались пузыри.

В одном месте Чудик поскользнулся, чуть не упал. Звали его — Василий Егорыч Князев. Было ему тридцать девять лет от роду. Он работал киномехаником в селе. Обожал сыщиков и собак. В детстве мечтал быть шпионом.

Հայոց լեզու, 8-րդ դասարան

1.Կետերը փոխարինի՛ր հնչյուն, թնդյուն, շառաչյուն գոյականներից և հնչուն, թնդուն, շառաչուն ածականներից մեկով:

Իմ մանկության օրերին հորդահոս ու շառաչունով գետ եմ տեսել:

Լեռներում միայն թնդուն արձագանքը մնաց:

Ուշադիր լսում էի քո երգի ամեն մի հնչյունը:

Մանկան շառաչյունը ծիծաղը վարակեց մեծերին:

Այդ մարտի թնդյունը լսվում էր բավական հեռվում:

Ինձ կանչեց-բերեց մեր գետի հնչյունները:

2. Կետերի փոխարեն գրի՛ր ուն կամ յուն ածանցը:

Քամին խաղում էր պաղպաջուն ալիքների հետ:
Դողդոջուն ձայնը մատնեց, որ վախենում է:
Թվում էր, թե հարսի շրշուն զգեստով աղջիկը քույրս չէ:
Սիրով էր տանում հիվանդի քրթմնջյուն ու բողոքը:
Ջրի ճողփյուն լսվեց. ուրեմն մոտեցել ենք:
Դալար սաղարթի սոսափյուն խաղաղություն էր բերում:
Մոտիկից լսվող ճարճատյունը անակնկալի բերեց բոլորին:

3. Տրված բառերը տեղադրի՛ր նախադասությունների մեջ: Անվանի՛ր բառերի այդ խումբը: Ծուղրուղո՜ւ, վա՜յ, փի՛շտ, շրը՜խկ, պահո՜, հա՛ֆ-հա՛ֆ, դը՜ռռ, վա՜շ-վի՜շ:

փի՛շտ, անպիտա՛ն, ի՞նչ ես բազմել սեղանին:

հա՛ֆ-հա՛ֆ– լսվեց հանկարծ. ուրեմն նրանք մոտենում են տանը:

վա՜յ,հիմա ի՞նչ եմ անելու, ո՞ւր եմ գնալու:

Ձորում գետն էր հառաչում՝ վա՜շ-վի՜շ::

շրը՜խկ, ու վերջ. էլ ոչ մեկը չի մտնի այս սենյակը:

պահո՜, սա արդեն նորություն է:

Ծուղրուղո՜ւ, ոսկի եմ գտել:

Անվերջ ու միալար դռռում է, ու հենց ականջս է ընկնում՝ դը՜ռռ, ուզում եմ փախչել այստեղից:

4. Տրված բառերով նախադասություններ կազմի՛ր: Դրանք ինչո՞ւ են վերաբերական կոչվում:
Թերևս, անշուշտ, անկասկած, կարծես թե, իբր թե, նույնիսկ, միայն, ինչ որ է, ոչ:

Վերաբերական կոչվում են այն բառերը, որոնք արտահայտում են խոսողի վերաբերմունքը և երանգավորում են նախադասությունը կամ որևէ անդամ։

Թերևս նա իր խոստացածը չի կատարել։

Անշուշտ, ես կանեմ քո ասածը։
Անկասկած նա հաստատ այդ քայլին չի գնա;
Կարծես թե ես լիովին չեմ ճանաչել նրան։
Իբր թե ճիշտն ասեց։
Նույնիսկ քեզ կասեմ, բայց ոչ նրան։
Միայն դու էիր պակաս։
Ինչ-որ բան այն չէ քեզ հետ։
Ոչ, դու սխալվում ես։

5․Ի՞նչ արմատներ է հարկավոր ավելացնել մեջտեղում, որ այն լինի ձախ կողմում գրված բառի վերջին արմատ և աջ կողմում գրվածի առաջին արմատ։

Ծամ/․․․/ անք

Մարտ/ ․․․/գետ

Հաց/ ․ ․ ․ /ծամ

Բարի/․ ․ ․ /առատ

Ծամ/ար/ անք

Մարտ/ արվես․/գետ

Հաց /ծամ

Բարի/սիրտ /առատ

6․Գտի՛ր օրինաչափությունը․ո՞ր բառը կլինի հաջորդը։

Քահանա – նախաբան – բանբեր – բերդակալ — կալվածատեր

7․Ո՞ր զույգերի երկու բառերը նույն արմատը չունեն։

Տեր – տիրույթ

Շեն – շինարար

Գետ – գիտակ

Կիրթ – կրթօջախ

Սին — սննդարար

8․Նախադասություններում ավելորդ բառեր կան, դո՛ւրս գրիր դրանք։

Շնորհալի այդ աղջիկը նվագում էր ջութակի վրա։

Երիտասարդը հանդիսանում էր այդ նախաձեռնության հեղինակը։

Ֆիզիկան դա մի հետաքրքիր գիտություն է բնության մեջ կատարվող երևույթների մասին։

Տղամարդու արևահար դեմքը ինձ ծանոթ էր թվում։

Էդմոնդո դե Ամիչիս. Գրագիր Ջուլիոն

Էդմոնդե դե Ամիչիսը իտալացի գրող, քաղաքական գործիչ, լրագրող, մանկագիր և բանաստեղծ է: Հռչակվել է «Սիրտը» վիպակով, որը գրված է դպրոցականի ծրագրի ձևով։

Ջուլիոն սովորում էր ութերորդ դասարանում: Նա սև մազերով ու գունատ դեմքով տասնչորսամյա մի գեղեցիկ տղա էր՝ երկաթուղու ծառայողի ավագ որդին: Նրանց ընտանիքը մեծ էր, հոր աշխատավարձը՝ քիչ, և ծնողները դժվարությամբ էին ծայրը ծայրին հասցնում: Ուսման հարցում հայրը խիստ էր ու պահանջկոտ, քանի որ Ջուլիոն պետք է լավ սովորեր, ստանար ավարտական վկայական, աշխատանքի անցներ և օգներ հորը: Այդ պատճառով էլ տղան շատ էր պարապում ու թեև լավ էր սովորում, հայրը միշտ շտապեցնում էր ու խրախուսում որդուն: Ընտանիքի կարիքները հոգալու համար հայրը կողմնակի գործ էր վերցնում և գիշերները նստում գրասեղանի առաջ: Նա խոշոր փաթեթների վրա գրում էր հասցեներ և ազգանուններ և յուրաքանչյուր հինգ հարյուր փաթեթի համար ստանում է երեք լիրա: Բայց այդ աշխատանքը շատ էր հոգնեցնում նրան, և հաճախ ճաշի նստած պահերին նա գանգատվում էր տեսողությունից:
Մի անգամ Ջուլիոն ասաց հորը.
-Հայրի ՛կ, թո ՛ւյլ տուր՝ գիշերները աշխատեմ քո փոխարեն:
Բայց հայրը պատասխանեց.
-Ո ՛չ, տղա ՛ս, դու պետք է սովորես: Քո դասերն ավելի կարևոր են, քան իմ փաթեթները: Այլևս չխոսենք այդ մասին:
Որդին գիտեր, որ նման դեպքերում անհնար է հոր հետ վիճել, և այլևս չպնդեց, բայց հետո ահա թե ինչ արեց:
Ջուլիոն սպասեց, որ հայրը անկողին մտնի, ապա ինքը անձայն հագնվեց, մտավ հոր առանձնասենյակը, վառեց լամպը, նստեց գրասեղանի առաջ և սկսեց գրել՝ ճիշտ և ճիշտ նմանակելով հոր ձեռագիրը: Հաջորդ օրը հայրը շատ բարձր տրամադրություն ուներ.
— Դե ՛, Ջուլիո, քո հայրը դեռ կարգին աշխատող է: Երեկ երկու ժամում ես մեկ երրորդով ավելի հասցեներ եմ գրել, քան նախորդ օրը:
Հաջողությունից ոգևորված՝ հաջորդ օրը Ջուլիոն նորից անցավ գործի, Եվ այսպես շատ գիշերներ աշխատեց նա:
Այդպես ամեն գիշեր աշխատելով՝ Ջուլիոն քունը չէր առնում, առավոտյան վեր էր կենում հոգնած, իսկ երեկոները՝ դասերը պատրաստելիս, աչքերն իրենց-իրենց փակվում էին:
-Ջո ՛ւլիո,- ասաց հայրը մի անգամ առավոտյան,- ես քեզ այլևս չեմ ճանաչում. վերջին ժամանակներս դու բոլորովին փոխվել ես: Ես դժգոհ եմ քեզնից:
Տղան մտքում որոշեց վերջացնել իր գիշերային աշխատանքը, բայց նույն օրը՝ ճաշի ժամանակ, հայրը ուրախ ասաց.
— Գիտե՞ք՝ այս ամիս ես իմ փաթեթներով երեսուներկու լիրա ավելի եմ վաստակել, քան անցյալում:
Այս խոսքի վրա նա հանեց քաղցրավենիքով լի մի ծրար, որ գնել էր՝ ընտանիքի հետ այդ արտակարգ իրադարձությունը տոնելու: Երեխաները ծափ տվին ուրախությունից: Իսկ Ջուլիոն ինքնիրեն մտածեց. Ո ՛չ, իմ խե ՛ղճ հայրիկ, ես ստիպված դեռ էլի պիտի խաբեմ քեզ: Եվ նա շարունակեց իր գիշերային աշխատանքը:
Մի անգամ հայրը գնաց դպրոց՝ որդու՝ Ջուլիոյի վիճակից անհանգստացած՝ ուսուցչի հետ խոսելու:
-Ձեր որդուն այլևս առաջվա պես ուսումը չի հրապուրում: Դասերի ժամանակ ննջում է, հորանջում, ցրված է, մինչդեռ նա կարող է փայլուն հաջողությունների հասնել,- ասաց ուսուցչուհին;
Այդ վերեկո հայրը շատ խիստ խոսեց Ջուլիոյի հետ:
-Դու տեսնում ես, որ ես առողջությունս քայքայում եմ աշխատելով, որ դուք լավ սովորեք, իսկ դու ինձ չես օգնում:
Ջուլիոն սաստիկ նիհարեց և գունատվեց: Մայրը սկսեց անհանգստանալ, բայց հայրը, հարևանցի նայելով որդուն նկատեց.
-Դա նրանից է, որ նրան տանջում է խղճի խայթը: Նա այդպիսի տեսք չուներ, երբ լավ էր սովորում և շատ լավ աշակերտ էր:
Ջուլիոն վերջնականապես որոշեց դադարեցնել գիշերային աշխատանքը: Նույն այդ գիշեր նա վերջին անգամ վերկացավ անկողնուց, մտավ առանձնասենյակ, վերցրեց գրիչը: Բայց ձեռքը մեկնելիս դիպավ գրքին: Գիրքն ընկավ հատակին: Արյունը խփեց Ջուլիոյի երեսին. հանկարծ ու հայրը արթնանա: Տղան ականջը հպեց դռանը. ամեն ինչ լուռ էր: Ու սկսեց լարված գրել: Նա գրում ու գրում էր, իսկ այդ ժամանակ հայրը արդեն կանգնել էր նրա թիկունքում: Ընկնող գրքի աղմուկից նա արթնացել էր: Հայրը տեսավ փաթեթի վրա սահող գրիչն ու ամեն ինչ հասկացավ: Անհունք քնքշանքի ու զղջման զգացումը տիրեց նրան: Հոր ձեռքերը գրկեցին Ջուլիոյի գլուխը, իսկ նա անակնկալից ճչաց.
-Հայրիկ, ների ՛ր ինձ, ների ՛ր:
— Ո ՛չ, այդ դո ՛ւ ներիր ինձ,- պատասխանեց հայրը արցունքներից դողահար ձայնով՝ համբույրներով ծածկելով որդու գլուխը,- ես ամեն ինչ հասկացա, իմ թանկագին տղա, գնանք ինձ հետ:
Եվ հայրը Ջուլիոյին տարավ արթնացած մոր անկողնու մոտ:
— Համբուրի ՛ր մեր սքանչելի տղային,- ասաց նա,- Ջուլիոն չորս ամիս չի քնել և աշխատել է իմ փոխարեն: Ես այնպես դաժանորեն տանջում էի նրան, մինչդեռ նա վաստակում էր մեր հացը:
Չորս ամսվա մեջ առաջին անգամ Ջուլիոն թեթևացած սրտով մտավ անկողին և քնեց երկար: Չորս ամսվա մեջ առաջին անգամ նա քնեց խաղաղ քնով և ուրախ երազներ տեսավ, իսկ երբ արթնացավ, իր կողքին ՝ անկողնու ծայրին, տեսավ քնած հոր գլուխը:

Առաջադրանքներ:


1. Քո կարծիքով հայրը որդուն պիտի սիրի միայն սովորելու՞ համար. ինչու՞:

Իհարկե ոչ, սովորելը դա ծնողի սիրուն չպետք է խանգարի, ծնողը երբ ծնվում է երեխան ինքըստինքյան սիրում է նրան, քանի որ զգում է կապակցվածություն։

2. Ինչպե՞ս  կգնահատես Ջուլիոյի արարքը:

Նա շատ շատ լավ բան է արել, քանի որ նա իսկապես ուզում էր օգնել իր հորը, սակայն միևնույն է այնպես պետք է աներ, որպեսզի ուսումը չտուժեր:Հնարավոր էր ինչ որ կերպ այդ ամենը համատեղել։

3. Ինչի՞ց եք հասկանում, որ ծնողների կողմից սիրված եք, և ե՞րբ եք ձեզ անտեսված զգում ընտանիքում:

Մենք զգում ենք ջերմություն, երեխան միանգամից զգում է իր ծնողների վատ թե լավ վերաբերմունքը: Ցանկացած երեխա պետք է ընտանիքում սիրված լինի:Իսկ ինչ որ հատուկ ձև չկա, որ մենք զգում ենք այդ զգացմունքը, դա ուղղակի ծնված օրվանից մենք զգում են ջերմությունը դեպի մեզ։

4. Ինչպե՞ս ես աջակցում ընտանիքիդ. պատմիր:

Ես օգնում եմ իմ ծնողներին:Երբեմն քույրիկիս եմ պահում, երբեմն տան գործերով եմ օգնում մայրիկիս:Իսկ եթե ինչ որ հարցում կարողանում եմ օգնել ծնողներիս շտապում եմ անել դա նրանց համար։

5. Ի՞նչ է սովորեցնում այս պատմությունը:

Որ պետք է օգնել և գնահատել ծնողներին։

Պարզ և Բարդ

Մեկ ստորոգյալ ունեցող նախադասությունները կոչվում են պարզ նախադասություններ: Մեկից ավելի ստորոգյալ ունեցող նախադասությունները կոչվում են բարդ նախադասություններ:

Առաջադրանքներ:
1.Որոշիր՝ նախադասությունը պարզ է, թե բարդ:

 • Դրսում քամին դադարեց, սկսեց ձյուն տեղալ:-բարդ
 • Սրթսրթալով տեղավորվեցինք մի փոքր անձավում:-պարզ
 • Երեխաները ծառից խոշոր, բայց խակ սալոր էին քաղել:-պարզ
 • Շրջակայքում փայտ չկար, որ խարույկ վառեինք:-պարզ
 • Մինչև լույս կդիմանանք ու մեր որսը լուսաբացին կշարունակենք:-բարդ
 • Աստծո հրամանով սարերն իրար են մոտեցել, լիճը հասցրել են մինչև երկինք և ազատել վիշապից:-բարդ
 • Երեխաների ճիշտ դաստիարակությունն ամեն ընտանիքի առաջնային խնդիրն է: –պարզ
 • Անտառը դատարկվում է, ու ծառերը չորանում են:-բարդ

Կետադրիր, եթե անհրաժեշտ է:

 • Թագավոր ընտրվելուց հետո բնավորությունն անմիջապես փոխեց, հպարտացավ:
 • Շուտով բոլորը հիասթափվեցին, մի խումբ ծաղիկներ նրա դեմ ըմբոստացան:
 • Իր տեղից իսկույն ելավ, ու աթոռ առաջարկեց:
 • Համեցեք, խնձոր անուշ արեք, օրը շոգ է , ծարավ կլինեք:
 • Հրավերը շնորհակալությամբ ընդունեցի, և ձիս կանգնեց ծառի տակ:
 • Սիսակն ընտանիքից էր բաժանվում ,Միսակը այգուց:
 • Հակոբ ապոր խնձորենիներն աճում էին ,ու դրանց հետ աճում էր նաև որդին:
 • Եզան մեջքն ուղիղ էր, ետևի մասը մի քիչ տափակ, վիզը հաստ էր, գլուխը դիք:
 • Զօր ու գիշեր երկինքը ցողում է, և հողը խոնավ է:
 • Հայացքը գցել էր մի կետի, ու սիրտը արագ բաբախում էր:
 • Այստեղ ծաղիկների հոտն էր բռնել, և մի քիչ այն կողմ աղբանոցի հոտը:


Ըստ տրված կաղապարների՝  կազմի՛ր բարդ նախադասություններ:

Թեկուզ դու քեզ շատ սխալ ես պահել, այնուամենայնիվ ես ներում եմ քեզ:
Թեպետ մենք իրար քիչ ենք ճանաչում, սակայն տպավորություն է, թե մի ամբողջ դար ենք ճանաչում իրար:
Չնայած որ նա շատ գեղեցիկ է , բայց նաև երկերեսանի:
Թեև ես երեկ եկա խնջույքին, բայց և այնպես եղավ, որ ես չհավանեցի:

Классная работа :

1.Образуйте простую форму сравнительной степени прилагательных.

Красивый — красивее; приятный (словарное слово) — приятнее, счастливый (счастье) — счастливее, спокойный — спокойнее, удобный — удобнее, ужасный — ужаснее, прекрасный (словарное слово) — прекраснее, прилежный (словарное слово) — прилежнее, причудливый (неясное значение приставки) — причудливее, привлекательный (значение приставки — приближение) — привлекательнее, презрительный (словарное слово) —

презрительнее, старый — старее, свободный (словарное слово) — свободнее.

 2.Спишите пословицы, образовав простую сравнительную степень; обозначьте суффиксы и определите, каким членом предложения являются прилагательные в сравнительной степени.

Правда (светлый) солнца.

Старый друг (лучший) двух.

Утро вечера (мудреный).

Здоровье ( дорогой ) золота.

Дождливое лето (плохой) осени

1) светлее

2) лучше

3) мудрен/ее

4) дороже

5) хуже

Ճապոնիա

Դասի հղումը

Ճապոնիայի բնակչությունը

Քարտեզի վրա նշել Ճապոնիայի հարևան պետությունները և ափերը ողողող ջրային ավազանները:

  1. Բնութագրեք Ճապոնիայի աշխարհագրական դիրքը:

Ճապոնիան ծովային պետություն է, որի մեծ մասը գտնվում է Հոնսյու, Հոկայդո, Կյուսյու ու Սիկոկու կղզիների, իսկ մի փոքր մասն էլ՝ Ռյուկյու,

Օկինավա և այլ կղզեխմբերի վրա:

Ճապոնիան դեռևս տարածքային չլուծված հարցեր ունի հարևան պետու թյունների հետ և, մասնավորապես, Ռուսաստանից պահանջում է 1945թ.

ԽՍՀՄ-ի կողմից գրավված Հարավկուրիլյան կղզիներից չորսը:

Տարածքի չափով Ճապոնիան գերազանցում է եվրոպական պետու- թյուններից շատերին: Հյուսիսից հարավ գրեթե 3500 կմ ձգվածության պատճառով երկրի բնակլիմայական պայմանները բազմազան են:

Մակերևույթը: Երկրի տարածքի շուրջ 3/4-ը զբաղեցնում են երիտասարդ լեռները: Նախկինում, երբ Ճապոնիան թույլ զարգացած երկիր էր, լեռները խանգարում էին տարածքների միջև հաղորդակցության կազմակերպմանը, իսկ ժամանակակից հզոր Ճապոնիայում կառուցված մի շարք տրանս պորտային թունելների, կամուրջների և օդակայանների շնորհիվ հաղթա հարվել են տրանսպորտային հաղորդակցության դժվարությունները: Սակայն շարունակում է անլուծելի մնալ՝ երկրաշարժավտանգության հիմնախնդիրը: Գտնվելով աշխարհի երկրաշարժային ամենաակտիվ գոտում` Ճապոնիայում միջին հաշվով 70 տարին մեկ տեղի են ունենում ուժեղ և նույնիսկ կործանարար երկրաշարժեր: 

  1. Ի՞նչ դեր ունի Ճապոնիան հվ-արմ Ասիայում և ամբողջ աշխարհում

Ներքին փոխադրումներում մեծ է երկաթուղային տրանսպորտի դերը Երկաթուղիները բարեկարգ են, մեծ մասը՝ էլեկտրիֆիկացված, իսկ գնացքները` արուգընթաց: Հոնսյու ու Հոկայդո կղզիների միջև երկաթուղային հաղորդակցությունն իրագործվում է Ցուգարու նեղուցի տակով կառուցված աշխարհում ամենաերկար (ավելի քան 53 կմ) «Սեյկան» թունելով:

Ճապոնիայի ավտոմոբիլային տրանսպորտը զարգացած է ամենուրեք: Ավտոճանապարհային ցանցը խիտ է, ընդհանուր երկարությունը` 1,1 մլն կմ որի 75 % բարեկարգ մայրուղիներ են: Կառուցված են բազմաթիվ կամուրջներ, այդ թվում՝ աշխարհի ամենաերկար (4 կմ) կախովի կամուրջը՝ «Ակաշի Կայկյան», որը Հոնսյու կղզու Ակաշի քաղաքը կապում է Ավայի կղզու հետ, իսկ վերջինս էլ կապված է Սիկոկու կղզու հետ:

Զարգացած է օդային տրանսպորտը, որը կապ է հաստատում աշխարհի գրեթե բոլոր երկրների հետ: Երկրում կա 164 օդանավակայան, որոնց մի մասը միջազգային խոշոր ու գերխոշոր օդանավակայաններ են: Օդային խոշոր հանգույց է, Տոկիոն: Ցամաքային տարածքի սղության պատճառով ծովում կառուցված է արհեստական կղզի, որի վրա` «Կանսայ» միջազգային օդակայանը: Կառուցվում է ևս մեկը՝ ավելի երկար թռիչքուղիով: Դրանք ցամաքին միացած են կամրջով և թունելով:

  1. Որո՞նք են Ճապոնիայի զարգացման նախադրյալները:

Ճապոնիայի զարգացման հիմնական նախադրյալներն են երկաթուղային տրանսպորտը, օդային տրանսպորտը;

  1. Որո՞նք են Ճապոնիայի տնտեսության առաջատար ճյուղերը:

Տնտեսության կառուցվածքը վկայում է երկրի զարգացման շատ բարձր` հետարդյունաբերական փուլի մասին:

Գյուղատնտեսության տեսակարար կշիռը շատ փոքր է: Այդ ոլորտը հովանավորվում է պետության կողմից աչքի է ընկնում բարձր արտադրողականությամբ:

Տնտեսության կարևոր ճյուղն արդյունաբերությունն է, որը մեծ կախում ունի հումքի ու վառելիքի ներկրումից ու առանձնանում է առաջավոր տեխնո- լոգիաների կիրառմամբ, արտադրական բարձր մշակույթով, արտադրանքի ցածր ինքնարժեքով: Ճապոնական ապրանքներն իրենց բարձր մրցունա կության շնորհիվ աշխարհում մեծ պահանջարկ ունեն:

Երկրի արդյունաբերությունը բազմաճյուղ է: Բարձր զարգացած ճյուղ է էներգետիկական արդյունաբերությունը, որն օգտագործում է երկրի ածխի գետերի ջրաէներգետիկական պաշարները և ներկրվող նավթը, հեղուկացված գազը և ուրանը: 

Սև մետաղաձուլությունը հենվում է հիմնականում ներկրվող հումքի վրա: Պողպատի ձուլմամբ Ճապոնիան աշ խարհում երկրորդն է: Ամենաառաջավոր տեխնոլոգիաներով աշխատող ձեռնար կությունները տեղաբաշխված են Կյուսյու կղզու հյուսիսում և Հոնսյու կղզում՝ Տոկիո, Յոկոհամա, Օսակա և Կոբե քաղաքներում, խոշորագույն ձեռնարկու թյունը գտնվում է Հոկայդո կղզում` Մուրորան քաղաքում:

Պողպոտաձուլական գործարան Կիմիցույում (Հոնսյու կղզի)

Գունավոր մետաղաձուլության ճյուղերից աչքի է ընկնում՝ ալյումինի, պղնձի ու ցինկի ձուլումը: Այդ մետաղների ձուլարանները մեծ մասամբ տեղաբաշխված են մետաղների խտանյութի ներկրման նավահանգիստներում: Մեքենաշինությունը՝ երկրի արդյունաբերության առաջատար ճյուղն է, որն ապահովում է ամբողջ արդյունաբերական արտադրանքի արժեքի և Ճապոնիայի արտահանության շուրջ 2/3-ը: Մեքենաշինության ճյուղային կառուցվածքում մեծ տեսակարար կշիռ ունեն տրանսպորտային, ռադիո- էլեկտրոնային, էլեկտրատեխնիկական ու ծանր մեքենաշինությունը, ինչ պես նաև հաստոցաշինությունը:

Առանձնապես զարգացած է նավաշինությունը, որով մի քանի տասնամյակ է, ինչ Ճապոնիան աշխարհում առաջինն է` համաշխարհային արտադրանքի շուրջ կեսը մատակարարելով: 

Թեթև արդյունաբերությունը երկրի արդյունաբերության հնագույն ճյուղն է, որը մինչ պատերազմն արտադրանքի ծավալով առաջինն էր: Այդ ճյուղի մասնաբաժինը մոտավորապես հավասար է քիմիական արդյունաբերությանը: Թեթև արդյունաբերության առաջատար ճյուղը տեքստիլն է: Ներկայումս գերակշռում են քիմիական մանրաթելերից արտադրվող գործվածքները: Տեքստիլ արդյունաբերությունը թեպետ լայն տարածում ունի, սակայն առավել խոշոր կենտրոններն են Տոկիո, Յոկոհաման, Կիոտոն և Օսական

Սննդի արդյունաբերությունը տարածված է ամենուրեք: Կարևորագույն ենթաճյուղերն են ձկան պահածոների, շաքարի և ալրաղաց արտադրու թյունները:

Գյուղատնտեսությունն առանձնապես զարգացել է Երկրորդ աշխար համարտից հետո ու ներկայումս բավարարում է երկրի պարենի 2/3-ը: Ճյուղի կառուցվածքում խիստ մեծ է բուսաբուծության տեսակարար կշիռը: Մշակվող հողատարածությունը համեմատաբար փոքր է` երկրի տարածքի մոտ 13%-ը: Բայց երկրի հարավի տարածքի մեծ մասում տարվա ընթացքում ստացվում է 2-3 բերք: Բուսաբուծության գլխավոր ենթաճյուղը բրնձի մշակությունն է, որի համախառն բերքը բավարարում է Ճապոնիայի բնակչության պահանջարկը, իսկ երբեմն նույնիսկ ավելցուկ է առաջանում: Բրնձի ցանքերն զբաղեցնում են երկրի մշակվող հողերի 40%-ը: Բրինձ գլխավորապես մշակում են ոռոգվող հողերի վրա: Համեմատաբար զարգացած է նաև բանջարաբուծությունը Բանջարեղենը ճապոնացիների սննդաբաժնի պարտադիր բաղադրիչն է

Տեխնիկական մշակաբույսերից՝ տարածված են շաքարի ճակնդեղը, ծխախոտը, սոյան: Շատ են աճեցնում նաև թեյ: Զգալի են թթենու տնկարկները, քանի որ թթենու տերևներն օգտագործվում են շերա մապահության նպատակով:

Չինաստան

Դասի հղումը

Այլ հղումներ 12
Չինաստանի բնակչությունը 

Քարտեզի վրա նշել Չինաստանի հարևան պետությունները և ափերը ողողող ջրային ավազանները:


Բնութագրեք Չինաստանի աշխարհագրական դիրքը:

Չինաստանի աշխարհագրական դիրքը կարելի է գնահատել երկու տեսանկյունից:

1. Չինաստանը շատ հեռու է եվրոպական քաղաքակրթության օջախից:

Չինաստանի մայրաքաղաք Բեյջինից՝ նույնիսկ՝ Ռուսաստանի մայրաքաղաք Մոսկվա երկաթուղային գնացքով կարելի է հասնել գրեթե 1 շաբաթում, իսկ Արևմտյան Եվրոպայի երկրներ` էլ ավելի երկար ժամանակում: Ցամաքով Չինաստանը դժվար անցանելի լեռներով ու անապատներով անջատված է Հնդկաստանից և Կենտրոնական Ասիայի կողմից։

Մակերևույթը խիստ բազմազան է: Արևելյան մասում Մեծ Չինական հարթավայրն է, որը երկրի կենսական կարևորագույն նշանակություն ունեցող շրջանն է: Արևմտյան մասի հյուսիսում տարածված են Տակլամական, Ալաշան սարահարթերը, իսկ հարավում` Տիբեթի բարձրավանդակը:

Երկիրը՝ հարուստ է բազմատեսակ օգտակար հանածոներով: Ընդերքի հարստությունները սկսել են խորությամբ ուսումնասիրվել և օգտագործվել վեր ջերս, քանի որ տնտեսության բուռն զարգացման պայմաններում ավելի է մեծացել դրանց օգտագործման պահան- ջարկը: Հյուսիսային ու Հարավարևմտյան Չինաստանում հայտնաբերված են ածխի խոշոր պաշարներ: Նավթի հարուստ պա շարներ կան երկրի հյուսիս-արևելքում ու հյուսիսում, երկաթի հանքաքարի` հյու սիս արևելքում ու արևելքում, Յանցզի գետի հովտում` Բեյջինի մոտ, Ներքին Վոլֆրամի շահագործվող հանքավայր Չինաստանում Մոնղոլիայում: Երկիրն աչքի է ընկնում վոլֆրամի հսկայական պաշարներով, որոնք գտնվում են հարավ-արևելքում: 

Ի՞նչ դեր ունի Չինաստանը հվ-արմ Ասիայում և ամբողջ աշխարհում։

Չինաստանն աշխարհի հնագույն պետություններկց է, արևելյան քաղաքակրթության օրրանը: Բացառիկ մեծ է չինացիների ներդրումը համայն մարդկության զարգացման գործում: Այսօր էլ արդարացիորեն պետք է հիշենք, որ օրինակ` թուղթը, որի վրա գրում ենք, հախճապակե բաժակը և դրանով խմած թեյը, բնական մետաքսը, որից պատրաստված հագուստը հագնում ենք, հրավառության նյութերը, որ մեզ հաճույք են պատճառում տոների ժամանակ, և շատ այլ նյութեր ունեն չինական ծագում:

Երկիրը՝ հարուստ է բազմատեսակ օգտակար հանածոներով: Ընդերքի հարստությունները սկսել են խորությամբ ուսումնասիրվել և օգտագործվել վեր ջերս, քանի որ տնտեսության բուռն զարգացման պայմաններում ավելի է մեծացել դրանց օգտագործման պահան- ջարկը: Հյուսիսային ու Հարավարևմտյան Չինաստանում հայտնաբերված են ածխի խոշոր պաշարներ: Նավթի հարուստ պա շարներ կան երկրի հյուսիս-արևելքում ու հյուսիսում, երկաթի հանքաքարի` հյու սիս արևելքում ու արևելքում, Յանցզի գետի հովտում` Բեյջինի մոտ, Ներքին Վոլֆրամի շահագործվող հանքավայր Չինաստանում Մոնղոլիայում: Երկիրն աչքի է ընկնում վոլֆրամի հսկայական պաշարներով, որոնք գտնվում են հարավ-արևելքում: 

Որո՞նք են Չինաստանի զարգացման նախադրյալները:

Երկրի տնտեսական զարգացման համար կարևոր նախադրյալ են գետերի ջրաէներգետիկական պաշարները: Չինաստանով են հոսում շատ գետեր, այդ թվում՝ ջրառատությամբ աշխարհի երրորդ գետը՝ Յանցզին, ինչպես նաև Հուանհեն ու Սիցզյանը: Երկրի տարածքում՝ Տիբեթում են Հարավարևելյան Ասիայի խոշոր գետերից Սալուինի և Մեկոնգի վերին հոսանքները: Գետերի հսկայական ջրաէներգետիկական պաշարները դեռևս լրիվ չեն օգտագործվում: Ընդհանուր առմամբ երկրի ջրաէներգետիկական պաշարների ավելի քան 60%-ը բաժին է ընկնում Տիբեթի բարձրավանդակի գետերին: Սակայն երկրում ջրի օգտագործման ծավալի մեծ աճի պայմաններում բացահայտվեց, որ նույնիսկ այդքան հարուստ ջրային ռեսուրսներն էլ անբավարար են:

Որո՞նք են Չինաստանի տնտեսության առաջատար ճյուղերը:


Չինաստանի տնտեսական զարգացման փողն սկսվեց 1949 թվականից հետո, երբ երկրում իրականացավ սոցիալիստական հեղափոխություն: Երկրի նոր կառավարությունը ձգտում էր ապահովել տնտեսական առաջընթաց և ժողովրդի բարեկեցության բարձրացում, սակայն այդպիսի խնդրի իրականացումը Չինաստանի նման մեծ ու արագ աճող բնակչություն ունեցող երկրում չափազանց դժվար, նույնիսկ անիրագործելի էր: Ուստի երկրի տնտեսական աճն ապահովելու նպատակով Չինաստանի կառավարությունը 1979 թվականից սկսած հետևողականորեն իրագործում է տնտեսության արմատական բարեփոխման ծրագիր, որի շնորհիվ Չինաստանն արդեն դարձել է գերհզոր երկիր:

Երկրում ստեղծվել են 4 հատուկ տնտեսական գոտիներ, 14 բաց քաղաք ներ և բաց ծովափնյա գոտիներ, որտեղ գործարարների համար ապահովվում են սովորականից անհամեմատ նպաստավոր պայմաններ: Ֆինանսներ ներդրողների` դրամ տրամադրողների ու գործարարների համար հաստատ- վում են սովորականից ցածր հարկեր, հեշտացվում է արտահանման և ներկրման գործընթացը, պարզեցվում է հողի վարձակալումը:Չինաստանի Խաղաղօվկիանոսյան ափամերձ գոտում տեղադրվել են նոր տեխնոլոգիաներ և ներդրումներ, որոնց շնորհիվ էապես փոփոխվել են։Արևելյան Չինաստանի տնտեսության պատկերն ու տեղաբաշխումը:Արևելյան Չինաստանն այսօր կարծես մի հատված է ԱՄՆ-ից կամ Արևմտյան

Եվրոպայի երկրներից:

Հատուկ տնտեսական գոտիներն այնքան արագ են աճում, որ զարմացնում են նույնիսկ քաղաքների զարգացման հարցերով զբաղվող մասնագետ-գիտնականներին (ուրբանոլոգներին):

Այսպես, օրինակ՝ Չինաստանի ամենազարգացած քաղաքի՝ Հոնկոնգի մոտ, ձկնորսական ու սագապահական գործունեությամբ զբաղվող 20 հազ. բնակիչ ունեցող Շենժեն գյուղում 1970-ական թթ. վերջին հիմնադրվեց երկրի

Այսպես, օրինակ Չինաստանի ամենազարգացած քաղաքի՝ Հոնկոնգի մոտ, ձկնորսական ու սագապահական գործունեությամբ զբաղվող 20 հազ. բնակիչ ունեցող Շենժեն գյուղում 1970-ական թթ. վերջին հիմնադրվեց երկրի հատուկ տնտեսական գոտիներից մեկը, որի նորակառույց ձեռնարկու- թյուններում Չինաստանի տարբեր մասերից աշխատելու եկածների ու նրանց ընտանիքի անդամների թիվը 2000-ական թթ. սկզբին գերազանցեց 4 միլիոնը: Այսպիսով շուրջ 30 տարում աճեց մի նոր քաղաք, որը բնակիչների թվով

Չինաստանի տնտեսության ճյուղային կառուցվածքը

գերազանցեց մոտ 3-հազարամյա Հռոմին: Համախառն ներքին արդյունքի ծա վալով Չինաստանն աշխարհի 2-րդ երկիրն է: Գիտնականները կանխա տեսում են, որ 2050թ. Չինաստանն այդ ցուցանիշով կդառնա աշխարհի նույնիսկ առաջին երկիրը:

Արդյունաբերությունը բազմաճյուղ է:

Արդյունաբերություն 45,3%

Գյուղատնտեսություն 10,1%

Ծառայություններ 44,6%