ՄԱՅՐԵՆԻ

Հարցեր և առաջադրանքներ՝

1. Հատվածը բաժանիր մասերի և վերնագրիր:
   

Արեգը գնում է թագավորի մոտ

Արեգը գնա՜ց, գնա՜ց, հասավ Կապույտ աշխարհ. երկինքը` կապույտ, գետինքը` կապույտ, հողը` կապույտ, ջուրը` կապույտ, խոտը` կապույտ, փետը` կապույտ, ծաղիկը` կապույտ: Երկիրը` ավե՜ր, լո¯ւռ, ամայի…
— Ո՞վ կա էստեղ` շունչ կենդանի,- ձեն տվեց Արեգը:
Վախենալով էս ու էն կողմից դուրս եկան գունատ ու նիհար մարդիկ:
— Ի՞նչ է եղել ձեր երկրին, ո՞վ է ձեզ էդպես արել,- հարցրեց Արեգը:
— Երկաթե Ձեռքը, անիրավ Երկաթե Ձեռքը,- սարսափած շշնջացին մարդիկ:
— Ո՞վ է Երկաթե Ձեռքը:
— Մի հրեշ Երկաթե Ձեռք, որ ամեն անգամ դուրս է գալիս ծովի միջից, հափշտակում, քանդում-ավերում է մեր արտն ու անդաստանը, մեր ունեցած-չունեցածը,- բողոքեցին մարդիկ,- ջնջում է մարդկանց, ով առաջ է ընկնում: Մենք հոգնեցինք վարելով ու ցանելով, աշխատելով ու գործելով, նա չհոգնեց թալանելով ու ավերելով :
— Դե ինձ տարեք ձեր թագավորի մոտ,- ասաց Արեգը:
Մարդիկ ընկան Արեգի առաջն ու տարան իրենց թագավորի մոտ: Կապույտ աշխարհի թագավորն էլ իր ժողովրդի նման գունատ ու նիհար, մռայլ ու տխուր նստած էր գահին, շուրջն էլ մոլորված կանգնած էին իր նազիր-վեզիրները, պալատականները: Արեգը ներս մտավ, երեք անգամ գլուխ տվեց, ձեռքը կրծքին դրեց կանգնեց ու հայտնեց, որ ինքը գնում է Հազարան հավքի հետևից, լսեց էս երկրի ցավը ու եկել է Երկաթե Ձեռքը խորտակելու, երկիրն ազատելու սով ու ավերից:

Անհաղթ Արեգը

Մեղք ես, այ որդի,- ասաց թագավորը,- Երկաթե Ձեռքին ոչ քաջի թուրն է հաղթում, ոչ հսկայի ուժը. գլուխդ զուր տեղը փորձանքի մի տար, որդի:
— Չէ, թագավորն ապրած կենա, ես ինչ որ կանեմ, կտեսնեք,- ասաց Արեգը,- ինձ ծովը տարեք:
Արեգին տարան ծովը: Թագավորի հրամանով մի ամուր նավ պատրաստեցին Արեգի համար, Արեգը մտավ նավի մեջն ու ընկավ ծովի երեսը: Ծովը մտավ թե չէ, փոթորիկ բարձրացավ, երկինքը մթնեց, ծովն ալեկոծվեց, երկինք ու ծով իրար խառնվեցին, զարհուրելի շառաչյունով ծովի միջից դուրս եկավ Երկաթե Ձեռքը ու բարձրացավ նավի վրա, որ զարկի, խորտակի, հափշտակի: Արեգն աներկյուղ առաջ անցավ, բռնեց Երկաթե Ձեռքն ու էնպես ուժով ոլորեց, որ ահագին ճայթյունով ջարդվեց ու խորտակվեց ջրի մեջ: Երկաթե Ձեռքը խորտակվեց թե չէ, ալիքների միջից դուրս թռավ մի թռչուն, մի մատանի գցեց Արեգի ոտքի տակ ու ծլվլաց.
— Ծովերի ոգիների թագավորի աղջիկն եմ ես: Չար Երկաթե Ձեռքը գերել էր ինձ: Դու խորտակեցիր Երկաթե Ձեռքին ու ազատեցիր ինձ: Ա¯խ, երանի թե օրերից մի օր դու ընկնեիր մեր Մշտադալար Այգին, որ քո լավության փոխարեն ես էլ քեզ լավություն անեի: Էսպես ծլվլաց թռչուն-աղջիկը ու զվարթ երգելով` անհետացավ կապուտակ երկնքում, թռա՜վ- գնա՜ց… Կապույտ աշխարհի թագավորն իր ամբողջ ժողովրդով դուրս եկավ Արեգի առաջ` երգ ու պարով, հանդեսներով ու օրհնություններով, ոտների տակ ծաղիկներ փռելով, թանկ-թանկ պարգևներով: Էսպես Արեգին առաջն արած` տարան թագավորի պալատը: Թագավորը ժառանգ չուներ, ինքն էլ ծերացել էր, խնդրեց Արեգին մնա իրենց քաղաքում, իր մահից հետո բազմի իր գահին ու իր տեղը թագավորի:

Քամի ձին
— Չէ, թագավորն ապրած կենա,- պատասխանեց Արեգը,- ես գնում եմ Հազարան Հավքի հետևից, ես պետք է գտնեմ Հազարան Հավքը, տանեմ մեր այգին, որ փուշը նորից վարդ դարձնեմ, գազանը` մարդ:
Էստեղ թագավորը Արեգին խորհուրդ տվեց, որ էլի հետ գնա ծովը ու ծովի ոգիների թագավորից ուզի թռչող Քամի Ձին: Արեգը, ծովի ոգիների աղջկա մատանին ձեռին, գնաց ծով ու ձեն տվեց.
— Չքնաղ անունով քո լույս աղջկա
Կանչում եմ, ահեղ ծովերի արքա,
Լսիր անհատակ ջրերի խորքից
Մշտածուփ, անսաստ քո մութ աշխարհքից,
Տուր ինձ Քամի Ձին, թռչող Քամի Ձին,
Որ ես կարոտով` անմար-երկնածին,
Հասնեմ երջանիկ աշխարհքն աննման,
Ուր վարդ է թափում Հավքը Հազարան:
Լսիր ինձ, ահեղ ծովերի արքա,
Առ, նշանն ահա քո սեգ աղջկա,
Տուր ինձ Քամի Ձին` հասնեմ փափագիս,
Էն Հավքը բերեմ, հասցնեմ այգիս,
Փուշը վարդ փոխեմ թովչական երգով,
Ու գազանը` մարդ բանական հոգով:
Էսպես կանչեց, ու փոթորիկը ելավ ծովից, մթնեց երկինք, մթնեց երկիր, ողջ աշխարհքն իրար անցավ, ու ահավոր թոհ ու բոհից, ծովի էն մթին անդունդներից հուր-հրեղեն իր թևերով ցոլաց-ելավ Քամի Ձին: Հասավ Արեգը ձիուն, ձգեց ոսկի սանձը, ճակատը համբուրեց, հեծավ ու թռավ երկնքով անծիր:

1.  քար, ձի, ծով, երկինք բառերին ավելացրու տարբեր վերջավորություններ և կազմիր նախադասություններ:
   Քարերով ծովերով անցավ Արեգը։
   Երկնքով եմ ես հիանում։
   Ձիերը ամենալավ կենդանիներն են իմ համար։
2. Նամակ գրիր Արեգին:
   

Նամակ
Արե՛գ, ես մի բան կասեմ, երբ սկզբում կարդում է առաջին հատվածը, մտածում էի,որ դու այդքան էլ բարի,ուժեղ չես, բայց երբ շարունակեցի կարդալս, ես հասկացա,որ դու ամեն ինչ կանեիր,որպեսզի հասնեիր Հազարան հավքին,որ ձեր այգին ծաղկի։Դու շատ նպատակասլաց ես, ուզում եմ,որ հենց այդպես էլ միշտ շարունակես ճանապարհորդությունը։
Սիրով ՝ Անահիտ Տիգրանյանից
Արեգին։

1. Ո՞վ էր Երկաթե Ձեռքը:
   Նա աղջիկ էր,որի մեջ մտել էր այդ երկաթե ձեռը, իսկ Արեգը փրկեց։
2. Գրիր փոքրիկ պատմություն Երկաթե Ձեռքի մասին:
   Երկաթե ձեռքը
   Լինում է, չի լինում մի շատ գեղեցիկ աղջիկ է լինում, նա շատ է սիրում պարել, բայց մի օր մրցույթին նա սխալվեց, և բոլոր երեխաները սկսեցին ծիծաղել, և նա որոշեց այլևս չպարել, քանի որ հուսահատվեց։Նա այլևս այդ աշխույժ երեխան չէր։Նա միշտ տխուր էր, իսկ այդ քաղաքում կար մի երկաթե ձեռք,որ եթե դու տխուր ես, այն մտնում է քո մեջ։Եվ այդ աղջկա մեջ մտավ երկաթե ձեռքը, նա դարձավ շատ ուժեղ և շատ չարամիտ, նա քաղաքը դարձրեց մռայլ քաղաք: Բոլորը վախենում էին նրանից,բայց մի օր մի տղա եկավ նրանց երկիր, որի անունը Արեգ էր, և հաղթեց երկաթե ձեռքին։Եվ աղջիկը դուրս եկավ, այդ ժամանակից աղջիկը հասկացավ,որ պետք չէր տխրել, այլ պետք է շարունակել, ապա շարունակեց պարել և մեծ հաջողությունների հասավ։
3. Ի՞նչ կանեիր Արեգի փոխարեն:
   Նույն ձև կվարվեի։
4. Ինչու՞ Երկաթե Ձեռքը հարձակվեց հենց այդ երկրի վրա։
   Երկաթե ձեռքը հարձակվեց հենց այդ երկրի վրա, քանի որ այնտեղի մարդիկ թույլ էին։

Проверочный тест

Проверочный тест

Ветер и солнце

Однажды Солнце и сердитый северный Ветер затеяли спор о том, кто из них сильнее. Долго спорили они и, наконец, решились померятся силами с путешественником, который в это самое время ехал верхом по большой дороге.
– Посмотри, – сказал Ветер, – как я налечу на него: мигом сорву с него плащ.
Сказал – и начал дуть что было мочи. Но чем более старался Ветер, тем крепче закутывался путешественник в свой плащ: он ворчал на непогоду, но ехал всё дальше и дальше.
Ветер сердился, свирепел, осыпал бедного путника дождём и снегом; проклиная Ветер, путешественник надел свой плащ в рукава и подвязался поясом. Тут уж Ветер и сам убедился, что ему плаща не сдёрнуть.
Солнце, видя бессилие своего соперника, улыбнулось, выглянуло из-за облаков, обогрело, осушило землю, а вместе с тем и бедного полузамёрзшего путешественника.
Почувствовав теплоту солнечных лучей, он приободрился, благословил Солнце, сам снял свой плащ, свернул его и привязал к седлу.
– Видишь ли, – сказало тогда кроткое Солнце сердитому Ветру, – лаской и добротой можно сделать гораздо более, чем гневом.

Прочитай текст «Ветер и Солнце». Выполни задания.,
1. Определи персонажей произведения.
а) Солнце, Ветер, путешественник;
б) Солнце, Ветер;
в) Солнце, Ветер, Лошадь.

2. Где, в каком месте происходят события, описанные в тексте?
a) На лесной тропинке;
б) в горном ущелье;
в) на большой дороге.

3. О чём спорили Солнце и Ветер?
а) Кто из них нужнее;
б) кто из них сильнее;
в) кого из них больше любят.

4. Подбери словосочетание к выражению дуть что было мочи.
а) Из последних сил;
б) изо всех сил;
в) по мере возможности.

5. Восстанови последовательность действий путника в ответ на старания Ветра.
a) Ехал всё дальше и дальше;3
б) крепче закутывался;1
в) надел свой плащ в рукава;4
г) ворчал на непогоду;2
д) подвязался поясом.5

6. Восстанови последовательность действий Солнца.
а) Выглянуло;(2)
б) улыбнулось;(1)
в) осушило;(4)
г) обогрело.(3)

7. Выпиши из текста определения, данные автором Ветру.
Сердитый, северный ветер.
8. Дай свою характеристику Солнцу.
Солнышко было очень добрым,кротким и красивым․

9. Выпиши из текста с
лова, помогающие понять, о чём главном нам хотел сказать автор..,

лаской и добротой можно сделать гораздо более, чем гневом.