Ձայնարկություններ կոչվում են այն բառերը, որոնք արտահայտում են զգացմունք, կոչ, նմանաձայնություն:
Ձայնարկությունները նախադասության անդամ չեն լինում և որևէ հարցի չեն պատասխանում:
Ձայնարկությունները բաժանվում են երեք խմբի:
Զգացական ձայնարկություններ, արտահայտում են վիշտ, ցավ, կարեկցանք, զայրույթ, դժգոհություն, վախ, զարմանք, ուրախություն, հիացմունք, ձանձրույթ, տհաճություն: Դրանք են՝ ա՜խ, ա՜հ, ամա՜ն, ա՜յ, բա՜, է՜, է՜հ, ըհը՜, հա՜, ջա՜ն, վա՜խ, վա՜հ, վա՜յ, վու՜յ, վու՜շ, ու՜խ, ուխա՜յ, ուռա՜, օխա՜յ, օ՜հ, պահո՜, օ՜ֆ, ֆու՜ և այլն:
Կոչական ձայնարկություններ, արտահայտում են կոչ, կանչ, խրախույս, հորդոր, նախատինք, արգելք: Դրանք են՝ ա՛յ, է՛յ, էհե՛յ, ծո՛, հո՛, հարա՛յ, հե՛յ, հո՛պ, տո՛, փը՛խկ, փը՛շտ և այլն:
Նմանաձայնական ձայնարկություններ, արտահայտում են բնության մեջ և կյանքում հանդիպող ձայները: Դրանք են՝ բը՜զզ, թը՜խկ, թը՜շշ, խը՜շշ, ծի՛վ-ծի՛վ, ծուղրուղու, հա՛ֆ-հա՛ֆ, միաու՜, չը՛խկ և այլն:
Առաջադրանքներ:
1. Յուրաքանչյուր շարքում ընդգծիր երեք ձայնարկություն:
Մի՞թե, օխա՜յ, հա՜յ, ե՞րբ, տը՜զզ, չէ՛
է՛հ, որքա՜ն, ծո՛, ո՛չ, խը՜շշ, չէ՞ որ
այնպե՜ս, պահո՜, այո, չու՛, չլինի՞ թե, բը՜ռռ:
2.Գրիր այն ձայնարկությունները, որոնցից կազմվել են հետևյալ բառերը:
Չրխկալ-չրը՜խկ
ծվծվալ-ծի՛վ-ծի՛վ
կռկռոց-կը՜ռ-կը՜ռ
վայել-վա՜յ
թշթշոց-թը՜շշ
ծլնգոց-ծլը՜նգ-ծլը՜նգ
թրխկոց-Թը՜րխկ
տզզոց-տը՜զզ,
թխկոց-թը՜խկ,
բզզալ-բը՜զզ,
շրխկան-շը՜րխկ
3. Բառաշարքում առանձնացրու զգացական, կոչական և նմանաձայնական ձայնարկություններ:
զգացական-ու՜հ,փը՜խկ,օ՜հ,վու՜յ,ու՜ֆ,ըհը՜, ուռա՜,խը՜շշ,տը՜զզ,ա՛յ
կոչական-հե՜յ, ջու՜-ջու՜,ա՜խ, օ՜յ,տո՛,հա՜յ,յա՜,
մնանաձայնական-Ղա՜-ղա՜,կը՜ռ,բը՜զզ,հո՛պ
Ղա՜-ղա՜, հե՜յ, ու՜հ, կը՜ռ, փը՜խկ, ջու՜-ջու՜, հարա՜յ, օ՜հ, վու՜յ, ու՜ֆ, ա՜խ, բը՜զզ, ըհը՜, ըհը, ուռա՜, օ՜յ, հո՛պ, տո՛,խը՜շշ, հա՜յ, տը՜զզ, յա՜, ա՛յ:
4. Դարձվածաբանական բառարանից վա՜յ, ա՜խ, հարա՜յ ձայնարկություններով դուրս գրիր դարձվածքներ և նշիր նրանց արտահայտած նշանակությունները:
Վա՜յ, վա՜յ բրել-անհաջողության բերել (կոչական)
Վա՛յ քո գլխին-ցավի (կոչական)
Հարայ կանչելճ-օգնության կանչել(կոչական)
Մարդուն վայի մեջ պահել — ողբի մեջ պահել
Ախ անել-ցավեցնել
Անահիտ Տիգրանյան 