Դաս 23. (15.04-19.04)

Դաս 23.    (15.04-19.04)

§50.Գոլորշիացում և խտացում:

Քննարկվող հարցեր՝ 

1. Ի՞նչ է շոգեգոյացումը, և ի՞նչ ձևով է այն ընթանում: Շոգեգոյացման ի՞նչ երկու տեսակ է հանդիպում բնության մեջ:

Շոգեգոյացման դեպքում նյութը հեղուկ վիճակից վերածվում է գազայինի (գոլորշու): Գոյություն ունի շոգեգոյացման երկու տեսակ՝ գոլորշացում և եռում:

Գոլորշացումը շոգեգոյացում է, որը տեղի է ունենում հեղուկի ազատ մակերևույթից:

2. Ի՞նչ է գոլորշիացումը:

Գոլորշացումը շոգեգոյացում է, որը տեղի է ունենում հեղուկի ազատ մակերևույթից:

3. Ինչու՞ է հեղուկը գոլորշիանում բոլոր ջերմաստիճաններում:

Ցանկացած հեղուկի մոլեկուլները գտնվում են անընդհատ և անկանոն շարժման մեջ, ընդ որում  դրանց մի մասն ավելի արագ է շարժվում, մյուսներն՝ ավելի դանդաղ: Հեղուկից դուրս թռչելուն դրանց խանգարում են միմյանց միջև գործող ձգողության ուժերը: Բայց եթե ջրի մակերևույթին հայտնվի բավականին մեծ կինետիկ էներգիա ունեցող մոլեկուլ, ապա նրան կհաջողվի հաղթահարել միջմոլեկուլային ձգողության ուժերը, և դուրս կթռչի հեղուկից: Նույնը տեղի կունենա մեկ այլ արագաշարժ մոլեկուլի հետ, նաև երկրորդի, երրորդի, և այդպես շարունակ: Դուրս թռչելով՝ այս մոլեկուլները հեղուկի վրա գոլորշի են առաջացնում: Այս գոլորշու առաջացումն էլ հենց գոլորշացումն է:

4. Ինչի՞ց է կախված հեղուկի գոլորշիացման արագությունը:

Քանի որ գոլորշացման ժամանակ հեղուկից դուրս են թռչում առավել արագաշարժ մոլեկուլները, ապա հեղուկի մեջ մնացած մոլեկուլների ներքին կինետիկ էներգիան աստիճանաբար սկսում է նվազել: Դրա հետևանքովգոլորշացող հեղուկի ջերմաստիճանն իջնում է, հեղուկը սառչում է:

5. Ինչպե՞ս է կախված գոլորշիացման արագությունը հեղուկի ջերմաստիճանից: 

Հասարակ փորձերի միջոցով հեշտորեն կարելի է պարզել, որ գոլորշացման արագությունը մեծանում է հեղուկի ջերմաստիճանի բարձրացման, ինչպես նաև նրա ազատ մակերևույթի մակերեսի մեծացման և քամու առկայության դեպքերում:

6. Ինչպե՞ս է կախված գոլորշիացման արագությունը հեղուկի ազատ մակերևույթի մակերեսից:

7. Ինչո՞ւ է հեղուկի գոլորշիացումն ավելի արագ կատարվում քամու առկայությամբ:

Բանն այն է, որ գոլորշացման հետ միաժամանակ հեղուկի մակերևույթին տեղի է ունենում նաև հակառակ պրոցեսը՝ խտացումը: Այն տեղի է ունենում այն պատճառով, որ գոլորշու մոլեկուլների մի մասը, անկանոն ձևով տեղաշարժվելով հեղուկի վերևում, դարձյալ վերադառնում է դեպի հեղուկը: Իսկ քամին քշում է հեղուկից դուրս թռած մոլեկուլները և չի թողնում, որ դրանք հետ դառնան:Խտացումը կարող է տեղի ունենալ նաև այն ժամանակ, երբ գոլորշին չի շփվում հեղուկի հետ: Հենց խտացմամբ է բացատրվում ամպերի առաջացումը. Երկրի վրա բարձրացող ջրային գոլորշու մոլեկուլները մթնոլորտի ավելի սառը շերտերում խմբավորվում են ջրի մանր կաթիլների, որոնց կուտակումներն էլ հենց ամպերն են:

8. Ինչո՞ւ է գոլորշիացման ժամանակ հեղուկի ջերմաստիճանը նվազում:

Քանի որ գոլորշացման ժամանակ հեղուկից դուրս են թռչում առավել արագաշարժ մոլեկուլները, ապա հեղուկի մեջ մնացած մոլեկուլների ներքին կինետիկ էներգիան աստիճանաբար սկսում է նվազել: Դրա հետևանքովգոլորշացող հեղուկի ջերմաստիճանն իջնում է, հեղուկը սառչում է:

9. Ո՞ր գոլորշին է կոչվում հագեցած:

10. Ի՞նչ եղանակով է հնարավոր լինում կանխել մոլորակի մթնոլորտ ի միջով անցնող տիեզերանավի գերտաքացումը:

11. Ի՞նչ է խտացումը:

Խտացումը կարող է տեղի ունենալ նաև այն ժամանակ, երբ գոլորշին չի շփվում հեղուկի հետ: Հենց խտացմամբ է բացատրվում ամպերի առաջացումը. Երկրի վրա բարձրացող ջրային գոլորշու մոլեկուլները մթնոլորտի ավելի սառը շերտերում խմբավորվում են ջրի մանր կաթիլների, որոնց կուտակումներն էլ հենց ամպերն են:

12․ Ո՞ր երևույթներն են բացատրվում գոլորշու խտացմամբ:

Օրինակ

Մթնոլորտում ջրային գոլորշու խտացման հետևանք են նաև անձրևն ու ցողը:

Դաս 22. (08.04-12.04)

Դաս 22.    (08.04-12.04)

§49. Հալման տեսակարար ջերմություն: 

Քննարկվող հարցեր՝

1. Ինչի՞ համար է ծախսվում հալման ջերմաստիճանում բյուրեղային մարմնին ջեռուցչի տված էներգիան:

Հալման ընթացքում մարմնի ջերմաստիճանը չի փոփոխվում: Այդ դեպքում նրա ստացած ամբողջ էներգիան ծախսվում է բյուրեղային ցանցը քայքայելու և մարմնի մոլեկուլների պոտենցիալ էներգիան մեծացնելու վրա:

2. Ի՞նչն են անվանում հալման ջերմություն:

Այն ջերմաստիճանը, որի դեպքում նյութը հալչում է, կոչվում է հալման ջերմաստիճան:

3. Ի՞նչն են անվանում հալման տեսակարար ջերմություն:

 կգ բյուրեղային նյութը նույն  ջերմաստիճանի հեղուկի վերածելու համար, կոչվում է հալման տեսակարար ջերմություն:

4. Ի՞նչ միավորով է չափվում հալման տեսակարար ջերմությունը միավորների ՄՀ-ում:

Հալման տեսակարար ջերմությունը չափում են ջոուլը բաժանած կիլոգրամով (Ջ/կգ) և նշանակում հունական λ(լամբդա) տառով. λ-ն հալման տեսակարար ջերմությունն է:

5. Ի՞նչ է նշանակում «պարաֆինի հալման տեսակարար ջերմությունը 150 կՋ/կգ է» արտահայտությունը:

6. Ինչպե՞ս են հաշվում այն ջերմաքանակը, որն անհրաժեշտ է հալման ջերմաստիճանում բյուրեղային մարմինը հալելու համար:

Հալման ջերմաստիճանում կամայական զանգվածով բյուրեղային մարմնի հալման համար անհրաժեշտ ջերմաքանակը գտնելու համար պետք է այդ մարմնի հալման տեսակարար ջերմությունը բազմապատկել նրա զանգվածով.   Q=λm (1)

7. Հալվող սառույցը բերեցին սենյակ, որտեղ ջերմաստիճանը 0°C է։ Կշարունակի՞ արդյոք սառույցը հալվել:

Ոչ կդադարի հալվել։

8. Ո՞ր մարմինն ունի ավելի մեծ ներքին էներգիա՝ 0°C ջերմաստիճանի սառույցի կտորը, թե՞ դրանից ստացված 0°C ջերմաստիճանի ջուրը։

0°C ջերմաստիճանի սառույցի կտորը,

Чудик

Чиатем,обсуждаем,рассказываем рассказ Шукшина «Чудик»

Раскройте скобки и напишите частицы слитно или отдельно. Объясните правописание частиц НЕ и НИ.

1. Он, Пеночкин, никогда не заботился) ни о ком кроме собственной особы.
2. Спал я как невинный и снов не видал
3. Средь полей необозримых в небе ходят без следа облаков неуловимых
4. Ужели небу я дороже всех не замеченных
5. Не волнуйся, не плачь и сердца не мучай

Упражнение 2.

Спишите предложения. Раскрыв скобки, выберите нужную частицу.

1. Кто (не, ни) занимался математикой, тот имеет слабое представление о развитии мира. 2. Куй железо, пока (не, ни) остыло. 3. (Не, ни) одна дорожка (не, ни) была очищена от снега. 4. (Не, ни) что не пропало зря. 5. (Не, ни) веселья, (не, ни) радости (не, ни) принесла мне жизнь на новом месте. 6. В лесу (не, ни) звука. 7. Куда б (не, ни) шел, (не, ни) ехал ты, а здесь остановись (Твард.). 8. Сколько (не, ни) говори, (не, ни) слушается. 9. Каким бы делом он (не, ни) занимался, все у него получается. 10. Компаса (не, ни) у кого не нашлось. 11. Остался (не, ни) при чем. 12. (Не, ни) к кому (не, ни) не обращался. 13. (Не, ни) за чем (не, ни) ходил. 14. (Не, ни) за что (не, ни) прощу. 15. (Не, ни) от чего (не, ни) отказывайся. 16. У нее (не)было на свете (не, ни) одного родного человека. 17. Во время войны он (не, ни) разу не был ранен. 18. (Не, ни) одна звезда (не, ни) освещала нам путь. 19. (Не, ни) давши слово, крепись, а давши, держись. 20. (Не, ни) шороха, (не, ни) звука вокруг. 21. Что (бы) (не, ни) читал Багрицкий, его нельзя было слушать без сжимающего горло волнения (Пауст.). 22. (Не, ни)принесла ли ты мне чего-нибудь по есть? (Гонч.) 23. Герасим (не, ни) чего не слыхал: (не, ни) быстрого визга лающей Муму, (не, ни)тяжелого всплеска воды (Тург.).

Նշանավոր մարդկանց մասին/թարգմանություն

Նշանավոր մարդկանց մասին

Շատ հայտնի մարդիկ մանկուց հետամնաց էին համարվում։ Երբեմն նույնիսկ մտերիմ մարդիկ: Ստորև ուզում եմ մի շարք փաստեր ներկայացնել նրանց մասին… Միգուցե դրանք կարդալուց հետո այլ հայացք գցեք ձեր երեխաների և թոռների կարողություններին։ Ալբերտ Էյնշտեյն — տեսական ֆիզիկոս, Նոբելյան մրցանակակիր։ Աշխարհի 20 համալսարանների դոկտոր.
Նա չէր խոսում մինչև 3 տարեկան, իսկ հետո ևս 4 տարի կակազում էր: Բժիշկները պնդել են, որ երեխան մտավոր հետամնաց է։ Նրա առաջին արտահայտությունն էր «ապուրը շատ տաք է»։ Ծնողները հիացած էին. Երեխան վերջապես խոսեց. Հետո շտապեցին պարզել, թե ինչու է տղան այդքան երկար լռում։ Որդին պատասխանել է. «Մինչ այս դեպքը ինձ ամեն ինչ սազում էր»։ Այս դեպքից հետո երեխաներին, ովքեր երկար ժամանակ լռում են, վերագրվում են «Էյնշտեյնի համախտանիշի»։
Լյուդվիգ վան Բեթհովեն — կոմպոզիտոր, դաշնակահար։ Դասական երաժշտության առանցքային դեմք: Բայց երիտասարդի ուսուցիչը նրան համարում էր բացարձակ միջակ և անուսանելի: Դմիտրի Մենդելեև — ստեղծել է քիմիական տարրերի պարբերական համակարգը, որը մենք օգտագործում ենք մինչ օրս: Զարմանալիորեն, տղա Դիման քիմիայից ուներ ամուր 3:
Իսահակ Նյուտոն — ֆիզիկոս, մաթեմատիկոս, աստղագետ և մեխանիկ բոլորը մեկում: Տղան վաղաժամ է ծնվել. Նա սովորեց ուշ քայլել, և նույնիսկ ավելի ուշ սկսեց խոսել: Շատերը նրան հետամնաց էին համարում։ Ոչ ոք չէր կարող մտածել, որ տղան կվերածվի բազմակողմանի, հանճարեղ ունակություններով երիտասարդի։ Կոնստանտին Ցիոլկովսկի — փիլիսոփա, դպրոցի ուսուցիչ, տեսական տիեզերագնացության հիմնադիր։ Երիտասարդը հեռացվել է գիմնազիայից և հայտնի է դարձել որպես երանելի հիմար, մտավոր հետամնաց երեխա, ով ի վիճակի չէ լուծել նույնիսկ տարրական խնդիրները: Բայց կյանքն ամեն ինչ իր տեղը դրեց

Почему люди кричат?

Однажды Учитель спросил
учеников:
Մի անգամ ուսուցիչը հարցրեց աշակերտին։
– Почему люди при ссорах повышают голос?
Ինչու են մարդիկ վեճերի ժամանակ ձայնը բարձրացնում ՞
– Наверное, они теряют спокойствие, – предположили ученики.
Երևի նրանք կորցնում են հանգստությունը։Շարունակեց աշակերտը։
– Но зачем повышать голос, если второй человек находится рядом с тобой? –
спрашивал Учитель.
Բայց ինչու բարձրացնել ձայնը , եթե երկրորդ մարդը կողքիտ է։

Ученики недоумённо пожимали
плечами.
Աշակերտները շփոթված սղմեցին ձեռքերը։
Им это и в голову никогда не приходило. Тогда учитель сказал:

Նրանց մտքով անգամ չի անցել։ Այնուհետև ուսուցիչը ասաց

– Когда люди ссорятся и недовольство между ними возрастает, их сердца
отдаляются. А вместе с ними отдаляются и их души. Чтобы услышать друг друга, им
приходится повышать голос.

Երբ մարդիկ վիճում են և նրանց միջև դժգոհությունը մեծանում է, նրանց սրտերը հեռանում են»: Եվ նրանց հետ միասին հեռանում են նրանց հոգիները:

И чем сильнее их обида и злость, тем громче они
кричат.

Եվ որքան ուժեղ է նրանց դժգոհությունն ու զայրույթը, այնքան ավելի բարձր են նրանք

А что же происходит, когда люди влюблены? Они не повышают голоса, а
говорят очень тихо. Их сердца находятся совсем рядом, а расстояние между ними
практически полностью стирается

Ի՞նչ է պատահում, երբ մարդիկ սիրահարված են: Չեն բարձրացնում, շատ հանգիստ խոսում են։ Նրանց սրտերը շատ մոտ են, և նրանց միջև հեռավորությունը գրեթե ամբողջությամբ ջնջված է։

Աշխատել են՝
Ալիզե Մելքոնյանը
Ալլա Առաքելյանը
Անահիտ Տիգրանյանը

Ապրիլ ամսվա ամփոփում

Ապրիլ ամսվա ամփոփում;Այս ամսվա ընթացքում անցել ենք հայոց լեզվից և գրականությունից բավականին ծավալուն և հետաքրքիր դասեր։Արել ենք քննարկումներ, տեքստերի վերլուծություններ և ունեցել ենք հրաշալի ամիս։

Հայոց լեզու՝
Հայոց լեզու՝ պարագաներ
Կրկնողական աշխատանք
Գործնական աշխատանք, 8-րդ դասարան, 5.04
Առաջադրանք գրքից, 8-րդ դասարան
Առաջադրանքներ գրքից
Պարզ և Բարդ
Հայոց լեզու, 8-րդ դասարան
Կետադրել նախադասությունները և վերլուծել ձևաբանորեն:
Թեստային աշխատանք 8-րդ դասարան
Առաջադրանք հայոց լեզու

Գրականություն՝

Գրիգոր Զոհրապ, «Զաբուղոն» նովելը
Համո Սահյանի բանաստեղծություններ
Էդմոնդո դե Ամիչիս. Գրագիր Ջուլիոն
Եղջերու մահը
Կուզեի ես ել․․․
Ցանկանում եմ․․․
Համո Սահյանի բանաստեղծություններ
Նշանավոր մարդկանց մասին/թարգմանություն

Համո Սահյանի բանաստեղծություններից

8-րդ դասարան

Կա մի թուլություն,
Որ ինձնից վանել
Չեմ կարողանում,
Քո չարության դեմ
Բարություն չանել
Չեմ կարողանում:
Բայց դեռ չգրված
Երգիս տողի պես
Անգիր եմ արել…
Անգիր եմ արել,
Բայց արտասանել
Չեմ կարողանում:
Ես քեզ մոռանալ
Քեզանից հեռանալ
Չեմ կարողանում:
Ինձ քեզնից խլել,
Ինձնից վերանալ,
Չեմ կարողանում…

ԱՅՆՊԵՍ ԵՍ ԳԱԼԻՍ

Այնպես ես գալիս, այնպես գնում,
Ով դու արարող և ավերիչ,
Որ դժվար է մարդ գլխի ընկնում՝
Բերածդ ի՞նչ էր, տարածդ ի՞նչ:

Գալիս ես որպես իրարանցում,
Եվ անց ես կենում որպես երազ.
Կյանք իմ, դու ձրի ներկայացում, —
Բայց ինչքան թանկ ես նստում վրաս:

ՆԵՂՎՈՒՄ ԵՄ…

Նեղվում եմ, խփում են կրծքիս,
Ես գոհ եմ, իրենք են դժգոհ,
Ներում եմ, նստում են գլխիս,
Ես գոհ եմ, իրենք են դժգոհ։

Առնում են ու ետ չեն տալիս,
Ես գոհ եմ, իրենք են դժգոհ։
Մեռնում եմ, երբ ուշ են գալիս,
Ես զոհ եմ, իրենք են դժգոհ:

ՊՏՈԻՂԴ ՔԱՂՈՂ ՉԿԱ

Պտուղդ քաղող չկա,
Մասրենի, սարի մասրենի,
Պատիվդ պահող չկա,
Մասրենի, բարի մասրենի։
Ասում են՝ էլ մարդ չկա,
Որ փնտրի քնքշանքդ փշոտ,
Քեզ գրկի ու տաքանա,
Մասրենի, ժայռի մասրենի։
Երեսիդ նայող չկա,
Մասրենի, վայրի մասրենի,
Կրքերիդ կրակը քեզ
Թող այդպես այրի, մասրենի…
Կանգնել ես քո բարձունքին,
Մեկուսի, մենակ, մենավոր…
Իմ երես առած դարում
Դու լքված այրի, մասրենի։

ՏԱՐ ԻՆՁ, ԺԱՄԱՆԱԿ

Առ քո թևերին, տար ինձ, ժամանակ,
Ես ետ մնալուց շատ եմ վախենում:
Հուշերից որքան հեռու եմ կենում,
Մեկ է, կապում են թևերս նրանք:

Ակնթարթի մեջ դու կուլ ես տալիս
Այնպիսի մի նոր հավիտենություն,
Որ խոսքս հազիվ հասած բերանիս,
Դառնում է արդեն խորին հնություն:

Դուրս հանիր ինձ այս մթին կիրճերից,
Որ քեզ հասկանամ և ինձ ճանաչեմ:
Փրկիր ինձ այս խուլ ախ ու ճիչերից,
Տուր ինձ քո ոգին, որ ես շառաչեմ:

Տուր ինձ քո ոգին, որ ես շառաչեմ,
Որ ես դադարեմ հանդարտ հոսելուց,
Ինձնից խոսելուց քեզնից չամաչեմ,
Ինձնից չամաչեմ քեզնից խոսելուց:

Տուր ինձ քո ոգին, քո միտքը ներհուն,
Առ ինձ հանճարեղ քո տարերքի մեջ,
Որ չմոլորվեմ քո ոլորտներում
Եվ իմ հոգու բարդ տիեզերքի մեջ:

Պարզեցրու, զտիր խոհերն իմ խառնակ,
Առ քո թևերին, տար ինձ, ժամանակ:

Աշնանամուտի ջրերը բարակ

Աշնանամուտի ջրերը բարակ
Նորից մասուր են բերում սարերից,
Սպիտակ ու պաղ փրփուրների մեջ
Ալ-կարմիր հուր են բերում սարերից:

Առաջին սերս քրքրվեց, մնաց
Մասրենիների փշերի վրա…
Եվ մասուրի հետ ջրերն` առաջին
Սիրո սարսուռ են բերում սարերից:

Ի՞նչ է ասում

Ի՞նչ է ասում ճամփորդներին
Հալված-մաշված այս կածանը,
Ժամանակին հազար ու մի
Քայլեր հաշված այս կածանը,
Անցող-դարձող քարավանի
Ծանր ու դանդաղ ոտքերի տակ
Մեջքը կոտրած« կուրծքը պատռած,
Հոգնած­տանջված այս կածանը,
Մեծ աշխարհի մեծաժխոր
Ճանապարհից հեռու քաշված,
Հիսուսի պես, ապառաժի
Կողին խաչված այս կածանը:

Ամպրոպից հետո

Ամպրոպից հետո
Երկինքն ավելի կապույտ է լինում,
Խոտերն ավելի կանաչ են լինում
Ամպրոպից հետո։
Ամպրոպից հետո
Ճերմակ շուշանը ավելի ճերմակ,
Կակաչն ավելի կարմիր է լինում
Եվ մեղրածաղիկն՝ ավելի դեղին։
Ամպրոպից հետո
Սարերն ավելի բարձր են երևում,
Խոր են երևում ձորերն ավելի,
Եվ տափաստաններն՝ ավելի արձակ։
Ծառերն ավելի խոնարհ են լինում
Ամպրոպից հետո,
Եվ հավքերը մեր գլխավերևում
Իրար կանչում են ավելի սրտով.
Ամպրոպից հետո
Բարի է լինում արևն ավելի,
Եվ մենք ավելի սիրով ենք իրար
Բարի լույս ասում։
Ամպրոպից հետո աշխարհը և դու
Հասկանալի եք լինում ավելի…

ՄԵՐ ԼԵԶՈՒՆ
Մեր լեզուն մեր խիղճն է դա,
Սուրբ հացը մեր սեղանի,
Մեր հոգու կանչն է արդար
Ու համը մեր բերանի:

Մեր լեզուն ծուխն է մեր տան,
Մեր կշիռն աշխարհի մեջ,
Նա աղն է մեր ինքնության,
Էության խորհուրդը մեր:

Մեր լեզուն արյունն է մեր,
Արյունից ավելի թանկ,
Մեր բուրմունքն ու գույնն է մեր,
Մեր լեզուն մենք ենք որ կանք:

Նա պիտի մեր առաջին
Ու վերջին սերը լինի,
Ի՞նչ ունենք էլ աշխարհում,
Որ այսքան մերը լինի:

Կուզեի ես ել․․․

Երբ առավոտյան ժամը ութը խփում է, և ես մեր նեղ փողոցով ճամփա եմ ընկնում դեպի դպրոց, ամեն օր դեմս ելնում է մանրավաճառը. «Ասե~ղ ու թե~լ, քորո~ց, մատանի~, սիրուն օղե~ր»,-  կանչում է նա: Եվ ստիպված չէ բնավ շտապելու, ստիպված չէ անպատճառ այս կամ այն փողոցում լինելու, ստիպված չէ այսինչ տեղը գնալու և մանավանդ այսինչ ժամին անպայման տուն վերադառնալու:

Կուզեի ես էլ մանրավաճառ լինել, թափառել ամբողջ օրը ճամփաների վրա ու կանչել. «Ասե~ղ ու թե~լ, քորո~ց, մատանի~, սիրուն օղե~ր»:

Երբ իրիկունները  վերադառնում եմ դպրոցից, միշտ հանդիպում եմ պարտիզպանին, որ իր ցանկապատի ետևում հող է մշակում: Բահը ձեռքին` անում է այն, ինչ որ սիրտն  ուզում է` փոշոտում է հագուստները: Եվ ոչ մեկից նկատողություն չի ստանում, երբ արևի տակ վառվում է կամ թրջվում է անձրևից:

Կուզեի ես էլ պարտիզպան լինել, մշակել իմ պարտեզը, և ոչ մեկը իմ փորելը չարգելեր:

Երբ մութն ընկնում է, ու մայրիկս ինձ ուղարկում է անկողին, իմ բաց պատուհանից տեսնում եմ հաճախ մեր փողոցի պահապանին, որն իջնում և բարձրանում է հաստ փայտը ձեռքին:

Փողոցը մութն է ու լռիկ. և հեռվում` ցցի վրա տնկած լապտերը կարծես մի հրեշ լինի` մեկ հատիկ կարմիր աչքով:

Իսկ պահապանի ձեռքին երերում է  լապտերը, որը քարշ է տալիս իր երկար ստվերի հետ ու բնավ անկողին չի մտնում:

Կուզեի ես էլ պահապան լինել, ամբողջ գիշերը քայլել փողոցներով և լապտերովս ստվերները փախցնել:

Հարցարան

1. Լրացրու տրված մտքերը.

• «Կուզեի լինել» ստեղծագործության մեջ արտահայտված գաղափարը (հեղինակի ասելիքը) հետևյալն է` նա չէր ուզում լիներ մեկից կախված նա ուզում էր լինել ազատ։
• «Կուզեի լինել» ստեղծագործության մեջ արտահայտված գաղափարի հետ (համաձայն եմ, համաձայն չեմ)
  

Իմ կարծիքով ազատություն ուզելու մեջ բացարձակ վատ բան չկա և ցանկացած մարդ պետք է ազատ ապրի ինչ-որ չափով։

2. Շարունակիր ստեղծագործությունը  (1 հատված)` հարազատ մնալով հեղինակի ոճին և արտահայտած գաղափարին:
   
   Կուզեի ես ել լինեի այն մեկը, որ ինձ համար պատրաստ լինեին երկրագունը շուռ տաին։
   Կուզեի ես ել ապրեի իմ կյանքով, առանց փնտրելու կողքիս շրջապատող աչքերին։Կ

Առաջադրանքներ հայոց լեզու

Ո՞ր նախադասության մեջ բառագործածության սխալ ձև կա:

1) Անձրևի կաթած տեղը մի մեծ խոռոչ էր բացվել:

2) Մթության մեջ խարխափելով` փոքրիկներն առաջ էին շարժվում ու հանկարծ իրար կպնելիս սարսափած ճչում էին ու կծկվում:

3)Երեխայի համար գնեցինք հեքիաթներ պատմող մի տիկնիկ և խոսող շնիկ:

4) Ես ամեն կերպ փորձում էի զգույշ դիպչել նրա վերքին, որպեսզի ցավ չպատճառեի:

10. Ո՞ր նախադասության մեջ բայի գործածության սխալ ձև կա:

1) Ապրելուց քաղցր է մեռնել քեզ համար:

2) Որևէ բան մտածելիս նա սովորաբար ձեռքը դնում է ճակատին:

3) Քայլելուց դիմացդ էլ չես նայում, դրա համար էլ հաճախ ես սայթաքում:

4) Այսքան մտածելուց գլուխս պայթում է:

11. Ո՞ր նախադասության մեջ դերբայական սխալ ձև չկա։

1) Եթե ես ցանկանայի փախնել, ոչ ոք ինձ չէր խանգարի:

2) Այդ միջադեպը քարոզարշավի վրա ոչ մի ազդեցություն էլ չի կարող թողել:

3) Ինքն ասաց, որ շատ կարդալուց վնաս չկա:

4) Այդ մարդը ուտելուց միշտ խոսում էր և ծիծաղում:

12. Ո՞ր նախադասության մեջ բայի խոնարհման սխալ ձև չկա:

1) Ալիքները հսկա սառցաբեկորները թռցրեցին դեպի ծովի խորքը:

2) Սարի հետևում հանգչել էին վերջին շողերը, երբ մենք շարժվեցինք դեպի վրանները:

3) Ծովի մեղմօրոր ալիքները դիպչեցին նրա մերկ սրունքներին, և նա սրթսրթաց:

4) Մի պահ միայն գրավվելով լուսնկա երեկոյով` թագուհին դարձյալ խորասուզվեց մտքերի օվկիանոսում:

13. Ո՞ր նախադասության մեջ պատճառական բայի կազմության սխալ ձև կա:

1) Երբեմն նստում էր դիմացս և խոսեցնում մեր սարերից ու լսում էր թաքուն համակրանքով:

2) Գրողի ներկայացրած մարդկային աշխարհում իշխում է գեղեցիկը:

3) Հետո տիրացուին գրել է տալիս այդ երեք անունները` նրան ուրիշ ոչինչ չհայտնելով:

4) Առաջին բուժօգնություն ցույց տալու ժամանակ պետք է անշարժեցնել վնասված վերջույթը:

14. Ո՞ր նախադասության մեջ բայի  սխալ ձև չկա։

1) Դատարանը տուժվածից ցուցմունք վերցրեց կատարվածի վերաբերյալ:

2) Շատ անսպասելի կորում է նաև տիկնոջ վերջին հույսը:

3) Դեմքի թարմ գույնը պահպանելու համար մաշկը պետք է շարունակ խոնավացնել։

4) Ջրի ցայտերը դիպչում են ապակուն ու անմիջապես սառում:

Թեստային աշխատանք, 8-րդ դասարան

Տրված կաղապարներով կազմել համածանցավոր բառեր:
Ան——ություն-անսրտություն,անարդարություն
ան——ելի-անելանելի
ան——ական-անէական,
դժ——-ություն-դժբախտություն
համա—ություն,-համաձայնություն
համա—ցի-համադասարանցի
հակա—ություն,հակասություն
ստոր—-յա-ստորերկրյա
փոխ——ություն:-փոփոխություն

Կազմել բարդ բառեր` տրված արմատները գործածելով մի դեպքում բառասկզում, մյուս դեպքում`բառավերջում:
Զրույց-զրույցակից,ճեպազրույց
գույն-գունատ,գույնզգույն
վեճ-վիճել,բանավիճում
տուն-տնակ,անտուն
բույս-բուսական,ծաղկաբույս
մատյան-մատենավարություն,մատենարան,անմատյան
երկու-երկուական,երկերեսանի,տասներկու
սեր-սիրել,սրահարվել,չսիրել
ձայն-ձայնալարեր,անձայն

3. Հետևյալ դարձվածքներով մեկական նախադասություն կազմել:
Լեղին ճաքել-Այնպիսի բան ասեցիր, լեղիս ճաքեց։
արյունը գլխին խփել-Արյունը գլխին էր խփել ու տարօրինակ որոշում էր կայացրել։
հոգին ավանդել-Հոգին ավանդեց երկնքում։
անարգանքի սյունին գամել-Ինձ անարգանքի սյւոնին գամեցին։
ճամփա պահել-Աղջկան ճամփա պահեց։
ականջի հետև գցել:-Ականջի հետև գցեց ու ուշ կատարեց։


4.Համացանցից գտնել Աստվածաշունչ մատյանից առաջացած հետևյալ թևավոր խոսքերի նշանակությունը:
Արգելված պտուղ-Պտուղ որը արգելված էր, սակայն շատ ցանկալի։
Սոդոմ և Գոմոր- տեղ, անառկանոց
քավության նոխազ-արարք որի համար զղչում ես և ցուցաբերւոմ գործողությամբ։


6. Կետադրի՛ր նախադասությունները:
Հույները, ծովերի աստված Պոսեյդոնին եզ էին զոհաբերում, որպես ջրային տարերքի հզորության խորհրդանիշ:
Քարակերտ ու կղմինդրածածկ փոքրիկ տունը, որպես շքեղ ապարանք առանձնանում էր գյուղի խարխուլ տների մեջ:
Նկարահանող խցիկի մոտ անփույթ կանգնած էր Ջեկը, իբրև իր արժեքն իմացող անփոխարինելի օպերատոր:
Տուփից ուղիղ դեպի կինը դուրս թռավ թունավոր կանաչ, օձը իբրև դիպուկ նետված փետտրագնդակ:
Իբրև սուրացող շնաձկանը կպած, խխունջներ կառչել էինք վազող կենդանուց:
Լեռների ու բլուրների մեծ մասը, որպես հրաբխային ժայթքման զավակներ վեր են նետված ստորերկրյա հզոր ուժերի կողմից:

7.Սխալ գրված բառերն ու բառակապակցությունները ուղղի՛ր:

Բացի աղջիկը (աղջկանից), բոլորն ուզում էին ուրիշ քաղաք տեղափոխվել: 
Սիրահարված եմ ձեր երկրի վրա (երկրին):
Հալվում, մաշվում էր հարազատ տան ու ընկերների կարոտով (կարոտից):
Կարոտում էր անգամ իրենց փողոցի ծառերը (ծառերին)։
Ի՞նչ է նշանակում ընկերությունը (ընկերությանը) դավաճանել:
Խոսքը վերաբերվում է (վերաբերում է) քեզ ու քո ցանկություններին:
Ինչպե՞ս ես վերաբերում (վերաբերվում) նրանց:
Քույրս երրորդ դասարան է (դասարանում է)։
Բաժակը ձեռքն էր (ձեռքին էր), որ մտավ:
Շատ լավ է տիրապետում անգլերենը (անգլերենին):
Բացի դա (այդ), ազատ ժամանակն ու արձակուրդն անցկացնում էր պրոֆեսորին ոչ սազական եղանակով:
Մուգ ակնոցներիդ (ակնոցիդ) պատճառով աչքերդ չեմ տեսնում:

Եղջերու մահը

Անտառը  հառաչանքով  լիքն  էր։
Աշնան  չարագույժ  ցրտերն  ու  անգութ  որսկանները  մտել  էին  նրա  մեջ։  Իր  մահաբեր  թույնը  թափելով՝  սուլում  էր  դառնաշունչ  քամին։  Նրա  շնչից  գունատված  տերևները  դողդողում  էին,  անհասկանալի  լեզվով  ցավալի  սվսվում,  դալկանում,  դեղնում  ու  իրանց-իրանց  թափվում  և  թափվելով  տխուր  շրշում,  անզոր  հառաչում  էին։  Այստեղ  ու  այնտեղ  որոտում  էր  որսկանի  հրացանի  ձայնը,  անտառը  թնդում,  արձագանք  էր  տալիս  և  ամեն  արձագանք  տալով՝  կարծես  թե  ահագին  «վա՜յ»  էր  կանչում  իր  խոր  թավուտներից։  Ճիշտ  որ  վա՜յ…
Կորչում  էին  նրա  պայծառ  օրերը,  ընկնում  էին  նրա  դալար  զարդերը,  հալածվում  ու  կոտորվում  էին  նրա  սիրուն  երեները,  և…  հառաչում  էր  նա։  Չէ՞  որ  նա  էլ  գիտե  զգալ,  չէ՞  որ  այնտեղ  էլ  կենդանության  շունչ  կա,  ցավ  ու  կսկիծ  կա։
Ահա  վերջին  տագնապի  մեջ  է  անտառի  չքնաղ  թագուհին։  Որսկանի  ձեռքից  փախած՝  նա  վայր  է  ընկել  բրնուտում։  Գնդակատեղից  դեռ  հոսում  է  նրա  արյունը,  իր  աչքով  տեսնում  է,  զգում  է  այն  սոսկալի  փոփոխությունը,  որ  կատարվում  է  իր  մեջ,  իր  շուրջն  էլ  փոխվում  է,  ինքն  էլ  այն  չի,  ինչ  որ  առավոտն  էր…  Բայց  այս  ի՛նչ  զարհուրելի  բան  է.  ինչու  էլ  այն  չի,  ինչու  էլ  չի  կարողանում  կանգնել,  փախչել…  Օրհասական  ջանքեր  է  անում,  տանջվում  է,  տանջվում  և  ճգնում  է  պարզել,  թե  ախար  ի՞նչ  պատահեց,  այն  ի՞նչ  էր…  Եվ  շփոթ  ու  աղոտ  հիշում  է,  որ  արածում  էր  իր  հորթուկի  հետ…  հանկարծ  մի  բան  որոտաց…  մի  տաքություն  զգաց  ու  վայր  ընկավ…  ականթոթափել  կանգնեց…  իր  սիրուն  հորթուկը…  Բայց  հիշողության  թելը  կորավ,  ուշքը  խառնվեց,  ուժ  չկա…
Նա  զգաց,  որ  ծարավից  պապակում  էր,  այրվում  էր  ներսը…  Հիշեց  ներքև՝  ձորակում  վազող  վտակը,  խոնարհած  ճյուղերի  տակ  կարկաչող  այն  վճիտ-պսպղուն  ալիքները…  Նրա  մտքով  կայծակի  արագությամբ  միասին  եկան  ու  անցան  հովասուն  անտառներում  անցկացրած  օրերը  և  մշուշապատ  առավոտները,  երբ  նա  առողջ  ու  թեթև  իջնում  էր  այն  ձորակն  ու  կուշտ-կուշտ  խմում  էր  սառը  ջրերից…  Այժմ  էլ  փափագում  էր  սաստի՜կ-սաստի՜կ,  բայց  որքան  աշխատում  էր՝  չէր  կարողանում  բարձրանալ։  Ամեն  շարժվելով  ճղփում  էր  նրա  տակ  լճացած  արյունը  և  կրկին  սկսում  էր  ծորել  գնդակատեղից։  Բայց  արյունը  բարակեց,  ցավն  էլ  առաջվա  նման  չէր  նեղացնում․  նա  թմրեց,  զգաց,  որ  քունը  տանում  էր  մի  տեսակ,  խավարը  թանձրանում  էր  շուրջը,  և  հետզհետե  աչքերը  մթնում  էին։

Արևն  իր  վերջին  շողերը  քաշել  էր  լեռների  ետևը։  Ամեն  ձեն  ու  ձուն  կտրել  էր  անտառում։
Գիշերվան  ցուրտն  ընկավ։  Սթափվեց  եղջերուն,  լիակուրծ  ու  ագահ  շունչ  քաշեց,  լայն-լայն  բաց  արավ  շշմած  աչքերը…  վերևը  փոքրիկ  լույսեր  ցոլացին։  Այդ  աստղերն  էին  երկնքում։  Նա  հասկացավ,  որ  գիշերը  հասել  էր։  Վերջին  ուժերը  հավաքեց,  ջանք  արավ,  շարժվեց,  մինչև  անգամ  ծնկները  բարձրացրեց  և…  կրկին  ընկավ  մի  ծանր  ու  անզոր  թառանչով։  Նա  լսեց  իր  թառանչը,  և  այդ  վերջին  ձայնն  էր,  որ  նա  լսեց  այս  աշխարհքում։
Առաջադրանքներ՝

2.Դո՛ւրս գրեք բնության նկարագրության այն հատվածները, որոնք նախապատրաստում,
հուշում են սպասվելիք-կատարվելիք գործողությունները:

Աշնան  չարագույժ  ցրտերն  ու  անգութ  որսկանները  մտել  էին  նրա  մեջ։  Իր  մահաբեր  թույնը  թափելով՝  սուլում  էր  դառնաշունչ  քամին։  Նրա  շնչից  գունատված  տերևները  դողդողում  էին,  անհասկանալի  լեզվով  ցավալի  սվսվում,  դալկանում,  դեղնում  ու  իրանց-իրանց  թափվում  և  թափվելով  տխուր  շրշում,  անզոր  հառաչում  էին։ 

3. Համաձա՞յն եք հետևյալ մտքերի հետ: Հիմնավորե՛ք:
 • Պատմվածքի սյուժեն հեքտաքրքիր չէ, չկային իրար հաջորդող բազմազան գործողություններ:
Համաձայն չեմ, քանի որ ցանկացած պատմվածք յուրօրինակ է և հետաքրքիր:

 • Պատմվածքը հիմնված էր հուզականության վրա, առանց սյուժետային գծի զարգացման:
 • Եղջերուի կերպարն ու ապրումները համոզիչ չեն:
Համոզիչ էր:

 • Պատմվածքի գաղափարը մարդու ու բնության միասնականությունն է, ներդաշնակությունը։