Ո՞վ էին արիացիներն իրականում,հետազոտական աշխատանք

Արիացիները Հնդկաստանի ու Իրանի հնագույն ժողովուրդներն են, խոսել են արիական լեզուներով, որ պատկանում են հնդեվրոպական լեզվաընտանիքին:

 Վերջին հետազոտությունները վկայում են, որ արիացիները սկզբում մեկ ժողովուրդ են եղել և միայն մ.թ.ա. երկրորդ հազարամյակում են բաժանվել երկու ճյուղի՝ իրանական ու հնդարիական:
«Իրան» բառն արդեն կապ ունի «արիականի» հետ ու նշանակում է «արիացիների երկիր»: XIX դարում առաջադրվել է վարկած, որ «արի» բառը ծագել է «քոչվոր» կամ «հողագործ» բառերից:
Ի դեպ, մեզ հայերիս, որպես խելացի և հին ազգ նույնպես կոչում են արիացիներ։

Արիները կամ հնդարիացիները հարուստ մշակութային ժառանգություն են թողել: Բացի գրավոր ժառանգությունից՝ Վեդաներն ու Ավեստան, ավելի ուշ ժամանակներում՝ Մահաբհարատան ու Ռամայանան, արիները թողել են և նյութական մշակույթի հուշարձաններ: Սկզբում կիսաքոչվոր ժողովուրդ լինելով՝ նրանք հիմնական ուշադրությունը հատկացրել են կովերի ու ձիերի բուծմանը: Նրանց հիմնական զենքը նետաղեղն է եղել: Նրանք ծանոթ են եղել հողերի ջրարբիացման համակարգին, պողպատի ու ոսկու ձուլմանը:

Խեթական պետություն

Խեթական կայսրությունը Հին Աշխարհի ամենաազդեցիկ ուժերից մեկն էր։ Այստեղ ի հայտ եկավ առաջին սահմանադրությունը, խեթերն առաջինը կիրառեցին մարտակառքերը և պաշտում էին երկգլխանի արծվին։

Աշխարհակալ թագավորություն

Խեթական պետությունը ամենազորեղ թագավորությունն էր Հին Աշխարհում, այն ձգվում էր Արևմտյան Հայաստանից մինչև Արևելք դեպի Էգեյան ծով և Սև ծովից դեպի հյուսիս, գրեթե մինչև Լիբանան։

Խեթական կայսրությունը կուլ տվեց Միտանիի թագավորությունը, իշխեց Հյուսիսային Սիրիային, գաղութացրեց Փոքր Ասիայի ծայրամասերը և մրցակցում էր նույն Եգիպտոսի հետ։

Խեթերի գաղութարար և զավթողական քաղաքականությունը բնորոշ էր այն բանով, որ նրանք ձգտում էին լուծել տարածքային հակամարտություններ ոչ միայն ռազմական հաղթանակների հաշվին, այլև դիվանագիտության շնորհիվ։ Հենց համաձայնագրերի կնքման շնորհիվ հարևան երկրների վերնախավերի հետ, կայսրությանը միացվեցին Ալալախը և Խալպան, Թարխունտասան և Կարքեմիշը։

Գերմանացի պատմաբան Ֆրանկ Շտարկեն խեթերի մասին գրել է․ «Եթե խաղաղության  որևէ տեսակի պահանջները չէին օգնում, խեթական թագավորը զգուշացնում էր իր հակառակորդին.  «Աստվածները կդառնան իմ կողմը և հարցը կլուծեն իմ օգտին»։

Խեթերը նվաճված հողերից մեծ տուրք չէին պահանջում, անգամ հաճախ նախկին առաջնորդին կից տարածքները թողնում  էին նրա տիրապետության տակ, բայց այնուամենայնիվ, նրան զրկելով անկախ քաղաքականություն վարելու իրավունքից:

Խեթական կայսրության ամենաուժեղ հակառակորդն էր Եգիպտոսը։ Մ․թ․ա․ 1275թ․ սիրիական Քադեշ քաղաքից ոչ այնքան հեռու տեղի ունեցավ Ռամզես II-ի և Մուվատալի II-ի զորքերի բախումը։ Այս ճակատամարտն աշխարհում առաջինն էր, որ արձանագրվել է երկու հակառակորդների կողմից էլ: Սա Բրոնզե դարի վերջին ճակատամարտն էր, իսկ խեթերն արդեն կիրառում էին երկաթե զենքեր։

Երկար ճակատամարտը ոչ մեկին հաղթանակ չբերեց։ Մուվատալին եգիպտացի փարավոնին հաշտության կանչեց:  Ռամզեսը համաձայնվեց։ Խեթական աղբյուրները գրում են, որ արդյունքում հաղթեցին խեթերը, եգիպտացիներն էլ իրենց են վերագրում այդ հաղթանակը։

Խեթերը գրավեցին Արծավան, Ախիյավան, Միսան, Վիլուսուն և այլ երկրներ։

Բայց ապստամբները ոտքի ելան և Էգեյան ծովի կղզիներում ապրող ժողովուրդների հետ հակախեթական կոալիցիա կազմեցին։ Մ․թ․ա․ 1200-1190թթ-երի ընթացքում նրանք հասան մինչև մայրաքաղաք Խաթթուսաս։ Քաղաքը գրավվեց հեղաշրջման միջոցով։

Die Weihnachtsfeiertage

In den meisten Ländern bildet der 25. Dezember, der eigentliche Geburtstag Christi, den weihnachtlichen Höhepunkt. Bei uns in Deutschland feiert man jetzt einfach weiter – zwar ohne Bescherung, aber gerne mit Gottesdienst und unbedingt mit noch mehr leckerem Essen. Die beiden offiziellen Feiertage werden auch dafür genutzt, Verwandtschaft und Freunde zu Hause zu besuchen und die Weihnachtszeit so gemütlich und entspannt wie möglich ausklingen zu lassen. Beleuchtung und Deko sind natürlich besonders wichtig.

թարգամանած
Շատ երկրներում դեկտեմբերի 25-ը՝ Քրիստոսի իրական ծննդյան օրը: Այստեղ՝ Գերմանիայում, դուք պարզապես շարունակում եք տոնել՝ առանց նվերներ տալու, բայց հաճույքով եկեղեցական արարողությամբ և անպայման համեղ ուտելիքներով։ Երկու պաշտոնական տոներն օգտագործվում են նաև տանը հարազատներին ու ընկերներին այցելելու և Սուրբ Ծննդյան եղանակը հնարավորինս հարմարավետ և հանգիստ ավարտելու համար։ Լուսավորությունն ու դեկորացիան, իհարկե, հատկապես կարևոր են:

Քերականություն, գոյական թիվ

Գոյականի թիվը 
Գոյականները կարող են ցույց տալ մեկ առարկա կամ մեկից ավելի  առարկաներ: Ըստ դրա՝ գոյականները լինում են եզակի և հոգնակի: Դա գոյականի թիվն է:
Եզակին ցույց է տալիս մեկ առարկա, oրինակ՝  տուն, նկար, սար, տղա:
Հոգնակին ցույց է տալիս մեկից ավելի միատեսակ առարկաներ, oրինակ՝  տներ, նկարներ, տղաներ, սարեր:
Գոյականի հոգնակի թիվը կազմվում է եր կամ ներ վերջավորություններով:
Եր  վերջավորություն ստանում են միավանկ բառերը, oրինակ՝  տուն-տներ, քար-քարեր Ներ վերջավորություն ստանում են բազմավանկ բառերը, oրինակ՝ հագուստ-հագուստներ, նվագ-նվագներ: Ն -ով վերջացող բազմավանկ բառերը հոգնակիում ունենում են կրկնակի ն, ինչպես՝ սեղան-սեղաններ, պաշտոն-պաշտոններ:

 Որոշ միավանկ բառեր ստանում են ներ վերջավորություն: Դրանք այն բառերն են, որոնք գրաբարում՝ հին հայերենում, վերջացել են ն -ով: Այդ բառերն են՝  բեռ, գառ, դուռ, եզ, թոռ, լեռ, ծոռ, ծունկ, ձուկ, մուկ, նուռ, մատ, հարս:
Հայերենում կան նաև մեկուկեսվանկանի բառեր, այսինքն այնպիսի բառեր, որոնց երկու վանկերից մեկը՝ երկրորդը, գաղտնավանկ է, ինչպես՝ աստ(ը)ղ: Այս բառերի հոգնակին միավանկ բառերի նման կազմվում է եր-ով. այսպես՝ ոչ թե աստղներ, այլ աստղեր: Այդ բառերն են արկղ, սանր, անգղ, վագր, կայսր, դուստր և այլն:, 

Հայերենում կան բառեր, որոնց հոգնակին կազմվում է այլ վերջավորություններով: Դրանք են մարդ և կին բառերը, որոնց հոգնակին լինում է մարդիկ, կանայք, ինչպես նաև՝ տիկնայք, պարոնայք, անձինք: Իկ -ով է կազմվում նաև այնպիսի բառերի հոգնակին, որոնք վերջում ունեն մարդ  բաղադրիչը, ինչպես՝ տղամարդ–տղամարդիկ:
  Առաջադրանքներ:

1. Տրված գոյականները երկու խմբի բաժանի´ր: 

Մարմին, մշակույթներ, նյութեր, շարժում, ժամանակ, ճանապարհ, օրացույցներ, դաշտ, շարժումներ, նյութ, դաշտեր, մշակույթ, ճանապարհներ, ժամանակներ, օրացույց: 
եզակի-Մարմին,շարժում,ժամանակ,ճանապարհ,դաշտ,նյութ,մշակույթ,օրացույց

հոգնակի-մշակույթներ,նյութեր,մարմիններ,օրացույցներ,շարժումներ,դաշտեր,ճանապարհներ,ժամանակներ

2. Տրված գոյականները դարձրո´ւ հոգնակի և բացատրի´ր օրինաչափությունները: 

Ա. Ձև, արտ, հարց, սարք, զենք, դեզ, օր: 
ձև-ձևեր
արտ-արտեր
հարց-հարցեր
սարք-սարքեր
զենք-զենքեր
դեզ-դեզեր
օր-օրեր

Բ. Երկիր, տարի, գնացք, նվեր, վայրկյան, ուղևոր: 
երկիր-երկրներ
տարի-տաիներ
գնացք-գնացքներ
նվեր-նվերներ
վարկյան-վարկյաններ
ուղևոր-ուղևորներ

Գ. Թոռ, դուռ, մուկ, ձուկ, լեռ, բեռ: 
թոռ-թոռներ
դուռ-դռներ
մուկ-մկներ
ձուկ-ձկներ
լեռ-լեռներ
բեռ-բեռներ

Դ.  Աստղ, արկղ, վագր, անգղ, սանր: 
աստղ-աստղեր
արկղ-արկղեր
վագր-վագրեր
անգղ-անգղեր
սանր-սանրեր

3. Յուրաքանչյուր բառի  իմաստն արտահայտի՛ր բառակապակցությամբ. գտի՛ր  երկու խմբի բառերի նմանությունն ու տարբերությունը:

Ա.Դասագիրք, հեռագիր, արոտավայր, լրագիր, ծառաբուն, մրգաջուր, մրջնաբույն, ծաղկեփունջ, միջնապատ: 
դասագիրք-դասի գիրք
հռագիր-հեռու գիր
արոտավայր-արոտի վայր
լրագիր-լուր բերող
ծառաբուն-ծառի բուն
մրգաջուր-մրգի ջուր
մրջնաբույն-մրջնի բույն
ծաղկեփունջ-ծաղկի փունջ
միջնապատ-մեջտեղի պատ

Բ.Վիպագիր, մեծատուն, զինակիր, ժամացույց, կողմնացույց, երգահան, քարահատ, պատմագիր, քանդակագործ: 
վիպագիր-վեպ գրող
մեծատուն-մեծ տուն
զինակիր-զենքեր կրող
ժամացույց-ժամի ցույց
կողմնացույց-կողմի ցույց
երգահան-երգեր ստեղծող
քարահատ-քարի հատ
պատմագիր-պատմություն գրող
քանդակագործ-քանդակներ ստեղծող

4. Երկու խմբի գոյականների հոգնակին կազմի´ր և օրինաչափությունը բացահայտի´ր: 

Օրինակ` 

 Դասագիրք- դասագրքեր, վիպագիր- վիպագիրներ: 

Ա.Դասագիրք, հեռագիր, արոտավայր, լրագիր, ծառաբուն, մրգաջուր, մրջնաբույն, ծաղկեփունջ, միջնապատ: 
դասագիրք-դասագրքեր
հեռագիր-հեռագրեր
արոտավայր-արոտավայրեր
լրագիր-լրագրեր
ծառաբուն-ծառի բուն
մրգաջուր-մրգի ջուր
միջնաբույն-մեջտեղի բույն
ծաղկեփունջ-ծաղկի փունջ
միջնապատ-միջտապատեր

Բ.Վիպագիր, մեծատուն, զինակիր, ժամացույց, կողմնացույց, երգահան, քարահատ, պատմագիր, քանդկագործ: 
վիպագիր-վեպագիրներ
մեծատուն-մեծատուններ
զինակիր-զինակիրներ
ժամացույց-ժամացույցներ
կողմնացույց-կողմնացույցներ
երգահան-երգահաններ
քարահատ-քարահատներ
պատմագիր-պատմագիրներ
քամդակագործ-քանդակագործներ

5. Փակագծում տրված բառերը դարձրո´ւ հոգնակի և գրիի´ր կետերի փոխարեն: 

Ամերիկացի-վիճակագիրները պարզել են, որ օրվա ընթացքում ամենաշատը քայլում են անասնապահները ու հողագործները:  Երկրորդ տեղում գյուղական նամակատար ներն են: Հաջորդը…( մատուցողողներն) ու … (բուժքույրներն) են: Նրանցից  զգալիորեն քիչ են քայլում…(ոստիկաննրը),…(հետախույզները) ու  (պահակները): Ամենից քիչ քայլում են (նահանգապետերը) ու…(նախարարները): 

Մաթեմատիկա

717․Կոչվում է գրաֆիկ։
718․

719․

720.

721.

722.

ա)ժամը 9-ին 0աստիճան է եղել։
բ)ամենացածրը ջերմաստիճանը ժամը 6-ին, իսկ ամենաբարձրը եղել է ժամը 18-ին։
գ)Ժամը 6-ին։
դ)Սկզբում եղել է -2 իսկ հետո +5։

724․

գ)140կմ հեռավորության վրա էր-2ժ հետո
3ժ-210կմ
6ժ-420կմ
դ)3ժ-ում
ե)1 ժ-ում 70կմ
զ)420-210=210

Ջերմային երեւույթների բազմազանությունը

Դասարանական 1

Ջերմային երեւույթների բազմազանությունը

Հարցեր

1. Ի՞նչ ջերմային երեւույթներ գիտեք։
   հալում,պնդացում,խտացում,գոլորշացում
   
2. Ինչո՞ւ է գազօջախի վրա տաքանալիս բերնեբերան լցված թեյնիկից ջու­
   րը թափվում։
   Որովհետև գոլորշանալուց ծավալը մեծանում է և վերև է ելնում։
   
3. Ի՞նչ փորձով կարող եք ցույց տալ պինդ մարմինների ջերմային ընդար­
   ձակումը։
   Ունենք մի հատ գունդ և իր որի միջով անցնում է գունդը, բայց երբ տաքացնում ենք գնդի ծավալը մեծանում է և այն չի մտնում կլորակի մեջ։
   
4. Ո՞ր երեւույթներն են կոչվում հալում եւ պնդացում։
   Այն երևույթները որոնք հալվում են կոչվում են հալում։
   Իսկ այն երևույթները որոնք պնդանում են կոչվում են պնդացում։