Դաս 33. (15.05-19.05)
§46. Արքիմեդի օրենքը։
§48. Մարմինների լողալու պայմանները:
Հարցեր և առաջադրանքներ
1. Ո՞րն է հեղուկում արքիմեդյան ուժի առաջացման պատճառը:
Հեղուկում արքիմեդյան ուժը առաջանում է՝ ծավալից և խտությունից։
2. Ի՞նչ մեծություններից է կախված արքիմեդյան ուժը:
Արքիմեդիան ուժը կախված է խտությունից, այսինքն ինչքան մեծ է նյութի խտությունը, այդքան մեծ է արքիմեդյան ՈՒԺԸ։
3. Ձևակերպեք Արքիմեդի օրենքը:
Հեղուկի կամ գազի մեջ ընկղմված մարմնի վրա ազդում է դուրս մղող մի ուժ, որն ուղղված է ուղղաձիգ դեպի վեր, հավասար է մարմնի արտամղած հեղուկի կամ գազի կշռին և կիրառված է դուրս մղվող մարմնի ծանրության կենտրոնին։ Այդ ուժի մեծությունը որոշվում է մարմնի վրա գործադրված ճնշման ուժերի տարբերությամբ։ Եթե դուրս մղող ուժը փոքր է մարմնի կշռից, ապա մարմինը սուզվում է, իսկ եթե հավասար է՝ լողում է հեղուկում։
4. Նկարագրեք փորձ, որով կարելի է ստուգել Արքիմեդի օրենքը:
Քայլ1՝
քայլ 2՝
քայլ3՝
քայլ4՝
Նրա արտամղած ուժը կլցվի Գ չափանոթի մեջ։
Երբ մարմինը ամբողջությամբ խորասուզվի ջրի մեջ էլի նայենք ցուցիչին։՝
Նրանց ուժի տարբերությունը հավասար է արքիմեդյան ուժին։
6.Որ դեպքում է մարմինը՝ ա. խորասուզվում հեղուկում; բ. լողում նրա ներսում,
գ. լողում նրա մակերևույթին:
1. Եթե արքիմեդյան ուժը փոքր է ծանրության ուժից (FԱ<Fծ), ապա մարմինը կսկսի իջնել հեղուկով լցված անոթի հատակը, այսինքն՝ կխորասուզվի:
2. Եթե մարմնի խտությունը փոքր է հեղուկի խտությունից, մասամբ սուզված վիճակում լողում է հեղուկի մակերևույթին։
3. Եթե մարմնի խտությունը հավասար է հեղուկի խտությանը , մարմինը լողում է հեղուկի ներսում։
7. Ինչո՞ւ մետաղադրամը խորասուզվում է ջրում, սակայն լողում է սնդիկի մակերևույթին?
Եթե մարմնի խտությունը փոքր է հեղուկի խտությունից, մասամբ սուզված վիճակում լողում է հեղուկի մակերևույթին։
Անահիտ Տիգրանյան 