Դաս 1. (12.02-16.02)
1. Ի՞նչ է կատարվում տաք և սառը մարմիններն իրար հպելիս:
Թեմա՝
§35. Մոլեկուլների քաոսային շարժման արագությունը և մարմնի ջերմաստիճանը:
§36. Ջերմաչափ: Ջերմաստիճանային սանդղակ:
1. Ի՞նչ է կատարվում տաք և սառը մարմիններն իրար հպելիս:
Ստանում ենք միջին ջերմաստիճան։
2.Որ ֆիզիկական մեծությունն է բնորոշում մարմնի տաքացվածության աստիճանը:
Բնորոշ է ջերմաստիճան և կոչվում է ֆիզիկական մեծություն։
3.Ինչ կապ կա մոլեկուլների անկանոն շարժման արագությունների և մարմնի ջերմաստիճանի միջև:
Բոլոր նյութերը կազմված են ատոմներից և մոլեկուլներից, որոնք անընդհատ անկանոն (քաոսային) շարժում են կատարում:
4. Ինչ է ջերմային շարժումը:
Բոլոր նյութերը կազմված են ատոմներից և մոլեկուլներից, որոնք անընդհատ անկանոն (քաոսային) շարժում են կատարում:Ատոմների ու մոլեկուլների անընդհատ քաոսային շարժումն անվանում են ջերմային շարժում:
5.Ինչու է գազերում դիֆուզիան տևում տասնյակ վայրկյաններ, երբ մոլեկուլների ջերմային շարժման արագությունները հարյուրավոր մ/վ կարգի մեծություններ են:
Ջերմային շարժման արագությունները շատ մեծ են, ապա գազի մոլեկուլները սենյակի մի ծայրից մյուսը կարող են հասնել մի քանի հարյուրերորդական վայրկյանում: Սակայն հսկայական թվով մոլեկուլների հետ անկանոն և պատահական բախումների հետևանքով մոլեկուլները որոշակի ուղղությամբ տեղափոխվում են չնչին չափով: Հենց սա է պատճառը, որ դիֆուզիան գազերում տևում է տասնյակ վայրկյաններ:
6. Կարելի է արդյոք մեր զգայարանների օգնությամբ ճիշտ գնահատել մարմնի ջերմաստիճանը:
Շոշափելով՝ մենք որոշում ենք, թե ո՛ր մարմինն է ավելի տաք, ո՛րը՝ սառը: Բայց զգայարաններով ջերմաստիճանի գնահատումը չափազանց մոտավոր և սուբյեկտիվ է, այսինքն` կախված է անհատից: Բացի այդ, մարդը չի կարող շոշափել բոլոր մարմինները, օրինակ` շիկացած երկաթը կամ մաշկի այրվածքներ առաջացնող ծծմբական թթուն:
7. Ինչպես է կոչվում մարմնի ջերմաստիճանը չափող սարքը:
Մարմնի ջերմաստիճանը չափող սարքը կոչվում է ՝ ջերմաստիճան։
8. Ինչպիսի ջերմաչափեր գիտեք:
Ջերմաչափերի տեսակները՝ հեղուկային ջերմաչափ, սնդիկային և սպիրտային։
9. Ֆիզիկական ինչ երևույթ է օգտագործվում սնդիկային ջերմաչափում:
Օգտագործվում է հեղուկի ջերմային ընդարձակման երևույթը՝ տաքանալուց սնդիկի ծավալը մեծանում է և հետևաբար բարձրանում է սնդիկի սյան բարձրությունը:
10. Ինչ ջերմաստիճանային սանդղակներ գիտեք:
Ջերմաստիճային ամենատարածված սանդղակը ցելսիուսն է (C) քանի որ սառույցի հալման ջերմաստիճանը ներկայացվում է որպես 0oC, իսկ ջրի եռման ջերմաստիճանը` 100oC
Նաև մարդիկ օգտագործում են ֆարենհայթ(F) չափման սանդղակը, բայց այս դեպքում սառույցի հալման դեպքում 32oF է, իսկ ջրի եռման դեպքում 212oF՝։
11. Ինչ կապ կա Ցելսիուսի և Ֆարենհայտի սանդղակների 1 աստիճանների միջև:
1C=9\5F`
ՓՈՐՁԱՐԱՐԱԿԱՆ ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ
Բաժակի հատակին կալիումի պերմանգանատի մի փոշեհատիկ դրեք և վերևից սառը ջուր լցրեք: Ջուրը չխառնելով՝ որոշեք, թե ինչքան ժամանակ անց կալիումի պերմանգանատի մոլեկուլները կհայտնվեն ջրի վերին շերտերում: Չափելով ջրի մակարդակի բարձրությունը որոշեք դիֆուզիայի ընթացքի արագությունը:Պատրաստեք ուսումնական նյութ՝ «Դիֆուզիան օգնում է … կանխելու վտանգը»:
Անահիտ Տիգրանյան 